Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2012, Blaðsíða 46

Hefur góð áhrif á heilsu
n Mörg leiðindaeinkenni hverfa
E
in af stærstu ástæðunum
fyrir því af hverju farið var
að skoða paleo-mataræðið
er einmitt mat sérfræðinga
hversu mikið vestrænir lífs-
stílssjúkdómar hafa aukist með
tilkomu nútímamataræðis. Rann-
sóknir hafa sýnt skýrt að paleo-
mataræði hefur jákvæð áhrif á
blóðsykurstjórnun og þar af leið-
andi sykursýki, hjarta- og æðasjúk-
dóma og bólgusjúkdóma,“ segir
Haraldur Magnússon sem starfar
sem osteópati og er einn helsti
talsmaður lágkolvetnafæðis á Ís-
landi. Paleo-mataræði fellur ein-
mitt undir lágkolvetnafæði.
Hann segir það hafa góð áhrif
á heilsu fólks. „Reyndar er alveg
ótrúlegt hve mikill mælanlegur
árangur hefur náðst með paleo-
mataræði í rannsóknum. Í einni
rannsókn var árangur svo mikill á
nokkrum dögum í að snúa mæl-
anlegum gildum fyrir blóðsykur,
blóðfitu og bólgum að rannsak-
endur sögðu að það hefði tekið að
minnsta kosti hálft ár í lyfjameð-
ferð að ná svipuðum árangri,“ segir
Haraldur.
Hann segist hafa séð mikinn
mun á fólki sem byrjað hafi að
borða á þennan hátt. „Fólk finnur
fyrir aukinni orku og svona dags-
dagleg óþægindi sem margir hverj-
ir eru farnir að líta á sem venjuleg
hverfa. Þessi óþægindi eru eins
og meltingartruflanir, óreglulegar
hægðir, höfuðverkir, óskýr og
þokukennd hugsun, stíflaður önd-
unarvegur og þess háttar.“
Hann segir það besta við paleo
vera aukna vellíðan. „Síðan er
þetta mataræði nokkuð einfalt, ef
steinaldarmaður gat borðað það,
þá mátt þú borða það. Aðalvanda-
málið er hversu nútímasamfélag
er gírað af drasl – og mikið unn-
um mat, sem gerir það erfiðara að
grípa í paleo-mat ef maður er ekki
skipulagður. En það er vel þess
virði að skipuleggja sig. Nánast
allir lífsþættir standa og falla með
heilbrigði einstaklingsins þannig
að það er til mikils að vinna.“
viktoria@dv.is
46 Lífsstíll 16.–18. mars 2012 Helgarblað
S
tundum er líf mitt algjör
sirkus. Aðallega vegna þess
hve oft mér tekst að lenda
í einstaklega furðulegum
uppákomum. Ég kýs
í flestum tilfellum
að líta á þetta sem
óheppni frekar
en klaufaskap.
Óheppni skrif-
ast nefnilega á æðri
máttarvöld á meðan
klaufaskap er hægt að fyrir-
byggja með athygli og varfærni.
Ég lenti í einu sirkusat-
riði í Bónus í Kringlunni í vik-
unni þegar ég fékk synjun á
kortið mitt. Verslunin var full
af fólki og ég var með töluvert
mikið af vörum. Þetta var væg-
ast sagt vandræðalegt og allra
augu beindust að mér þeg-
ar afgreiðsludrengurinn hróp-
aði fýlulega á bjagaðri íslensku:
„EKKI HEIMILD!“ Ég reyndi að
brosa en undir niðri svitnaði ég
af vandræðalegheitum og í ör-
væntingu minni bað ég hann
vinsamlegast að reyna aftur. Það
var sama sagan – ekki heimild. Í
svitakófinu í fullri Bónusverslun
af pirruðu fólki laust þeirri stað-
reynd skyndilega niður í huga
mér að ég hefði í raun gleymt að
leggja pening inn á reikninginn.
Vandræðalegt.
V
ar þetta bein afleiðing af
nýhafinni persónulegri
neyslustýringu minni.
Felur hún í sér að ég legg
reglulega ákveðna upphæð inn
á reikninginn sem á að duga í
ákveðinn tíma.
Ekkert sérstak-
lega heppilegt
fyrirkomulag
enda er ég hvort
eð er alltaf að
laumast til að
leggja meira inn en
þessa „ákveðnu upphæð“. (ég er
ekkert sérstaklega staðföst sjáiði
til). Svo gerast svona óheppileg
slys, eins og í Bónus, þegar pen-
ingurinn klárast.
S
irkusnum lauk þó ekki
með synjuninni. Ég bað af-
greiðsludrenginn að geyma
fyrir mig vörurnar á meðan
ég stykki og reddaði pening.
„NEI, EKKI HÆGT,“ hrópaði
hann jafn fýlulega. Ég brosti af-
sakandi til fólksins í röðinni fyrir
aftan mig en bölvaði inni í mér.
Brosið var ekki endurgoldið.
Ég skaust í verslun Símans
þar sem ég komst í tölvu og
gat lagt inn á kortið í gegnum
heimabankann. Það gekk eins
og í sögu.
É
g hafði fimm mínútur til
stefnu áður en Bónus lok-
aði og rétt náði aftur í röð-
ina með vörurnar mínar.
Afgreiðsludreng-
urinn renndi
þeim í gegn en
þegar ég ætlaði
að borga greip
ég í tómt. Ég
hafði skilið fjand-
ans kortið eftir í verslun Símans.
Við tók því annað vandræðalegt
svitakóf og ég reyndi að láta lítið
fyrir mér fara þegar ég afsakaði
mig brosandi, í annað sinn, og
laumaðist út.
Að sjálfsögðu var svo búið
að loka verslun Símans þar sem
kortið mitt var í gíslingu. Ég
þurfti því að berja mig auma á
glerið þangað til starfsmaður átt-
aði sig á vandræðum mínum og
afhenti mér kortið.
Ég fæ reglulega að heyra að
svona uppákomur í lífi mínu gefi
lífi annarra lit. Lít ég því svo á að
ég sé að fórna mér fyrir fjöldann.
„EKKI HEIMILD!“
Líf mitt
í hnotskurn
Sólrún Lilja
Ragnarsdóttir
Fleiri lífsstílssjúkdómar Haraldur
segir vestræna lífsstílsjúkdóma hafa
færst í aukana með nútímamataræði.
É
g uppgötvaði paleo-matar-
æðið síðasta sumar og hef far-
ið eftir því með nokkrum hlé-
um síðan þá. Ég byrjaði vegna
þess að Margrét vinkona mín
vakti áhuga minn á því og ég mátti til
með að prófa,“ segir Sirrý Svöludótt-
ir sem heldur úti lífræna blogginu
svoludottir.wordpress.com.
Sirrý hefur lengi haft áhuga á
heilsu og hollu mataræði og ákvað
að prófa að borða samkvæmt paleo-
mataræðinu. Í því er lögð áhersla
á að borða það sem þeir sem voru
uppi á steinöld hefðu borðað. Engan
unninn mat, helst lífrænt ræktað og
þá fæðu sem nýtist sem best ef mað-
ur vill halda bæði uppi orku og heil-
brigði að sögn Sirrýjar.
Kjörþyngd er bónus
Sirrý segir einfaldleika mataræð-
isins hafa heillað hana. „Það tók á
þeim þáttum sem ég vel að huga að
hvað varðar mataræði. Þar er lögð
áhersla á að fá daglega gott prótín,
nóg af grænmeti og heilnæmar fitur
og smá sterkju. Það besta við paleo er
klárlega það að mataræðið stuðlar á
heilbrigðan hátt að því að borða rétt
til að ná árangri, hvort sem þú ert að
leita að meiri orku eða árangri í lík-
amsræktinni eða almennri vellíðan.
Svo nærðu jafnvel kjörþyngd í bón-
us.“
Hellingur sem má borða
Í paleo-mataræðinu er ekki allur
matur leyfilegur. „Ekkert kornmeti,
belgjurtir, baunir eða sykur. Þannig
að það er heill hellingur eftir sem má
borða nóg af: kjöt, fiskur, grænmeti,
ávextir, hnetur, fræ, hreinar mjólkur-
vörur og margt fleira. Það má nota til
dæmis kókoshveiti og möndlumjólk
til þess að útbúa pönnukökur og pa-
leo-brauð, sem er alveg dásamlegt á
bragðið. Svo nota ég lífræna stevíu
stundum til að fá sætuna og/eða líf-
rænt hágæðahunang,“ segir Sirrý.
Hún segir það ekki hafa reynst sér
erfitt að sleppa vissum fæðutegund-
um. „Það fer eftir því hversu háður
þú ert brauði, kornmeti, linsum og
baunum og sykri í mataræðinu. Fyrir
mig var þetta ekki erfitt. Flestir reyna
að forðast brauðmeti og þvíumlíkt og
að sleppa einnig belgjurtum, baun-
um og korni er ekkert svo mikið mál.“
Orkan jafnari
Sirrý segist hafa fundið mikla breyt-
ingu á sér eftir að hún byrjaði að
borða samkvæmt paleo. „Ég finn
mun á húðinni og ég verð ekki upp-
þembd eftir neina einustu máltíð.
Svo er orkan jafnari og mér líður bet-
ur. Svo er himnasending að vera ekki
háð sykri.“
Ein helsta gagnrýni á mataræðið
hefur snúið að því að öllu kornmeti
sé sleppt. Er kornmetið slæmt að
mati Sirrýjar? „Alls ekki, en kannski
borðum við bara of mikið af því.
Ef þú horfir á hefðbundinn fæðu-
píramída þá sérðu að það er meira en
helmingur af honum brauð og slíkt.
Það er að sjálfsögðu hollt og gott að
borða kornmeti ef það er heilkorn
í einhverju magni á hverjum degi
og ef við látum það ekki vera aðal-
fæðugjafann okkar. Ég tel mikilvægt
að setja fæðuna rétt saman, prótín,
kolvetni og fitu. Við erum flest háð
brauði og paleo-mataræðið hjálpar
manni að minnsta kosti að minnka
þá neyslu og koma öðru hollu að í
staðinn.“ n viktoria@dv.is
Himnasending að
vera ekki háð sykri
n Sirrý Svöludóttir hefur verið á paleo-mataræði síðan síðasta sumar
Paleo-dagur hjá Sirrý
„Ég borða morgunmatinn minn í hádeginu og það besta sem ég veit er að fara í Lifandi
markað og fá mér kjúkling eða fisk með miklu salati og strá möndlum og fræjum yfir
salatið.
Svo um kaffileytið geri ég mér hristing í blandaranum með lífrænni möndlumjólk,
grænkáli, berjum, eplum og „dass“ af lífrænu hágæðapróteindufti og dass af kókosolíu.
Kvöldmaturinn er svo yfirleitt svipaður og hádegismaturinn. Með því að borða svona þá
þarf ég ekki að snarla milli mála, en ef til þess kemur eru hnetur, möndlur og fræ aldrei
langt frá eða eitthvert grænmeti eða jafnvel ávöxtur. Svo er mikilvægt að sjálfsögðu að
drekka nóg af vatni og ég fæ mér lífrænan rauðrófusafa oft í viku, til dæmis á morgnana
eða fyrir hádegismat. Þetta er frekar einfaldur matseðill sem hentar mér ágætlega þar
sem ég hef ekki mikla ástríðu fyrir kokkahlutverkinu eins og er.“
Sirrý á alltaf til:
Brúnegg, chia-fræ, kókosafurðir (t.d. lífræna kóksolíu), kókoshveiti og kókosflögur,
lífrænt kjöt ef það fæst, fisk, grænmeti (helst lífrænt), lífrænt skyr og gríska jógúrt frá
Biobú, möndlumjólk frá Isola og lífrænt möndlumjöl frá Horizon, hnetusmjör frá Rapun-
zel og sætar kartöflur og annað rótargrænmeti sem ég geri stundum „paleo-franskar“
úr og svo á ég alltaf lífræn frosin ber í frystinum til að bragðbæta heilsuhristinginn minn
eða setja út á salat.“
Paleo-mataræðið
Borðað að
steinaldarsið
Paleo-mataræðið snýst
um að borða þá fæðu sem
steinaldarmennirnir sem
voru uppi fyrir um 2,5
milljónum ára borðuðu. Í
paleo er því haldið fram
að lifnaðarhættir og
mataræði þessa
skeiðs hafi
hentað mann-
skepnunni best.
Steinaldarmaðurinn borðaði það sem landið og
náttúran höfðu upp á að bjóða: villibráð, kjöt,
fisk, skelfisk, egg, ávexti, grænmeti, ber, hnetur
og fræ. Þetta var allt lífrænt. Paleo snýst því
í raun um að sneiða hjá allri unninni matvöru
og velja þess í stað lífrænan mat. Ýmsar rann-
sóknir hafa sýnt fram á að paleo-mataræði
komi í veg fyrir ýmis heilsufarsvandamál, stuðli
að eðlilegri starfsemi meltingarfæranna, auki
orkuna, auk þess sem kvillar eins og mígreni,
aukakíló, svefntruflanir og kvíðaköst minnka.
Þumalputtaregla paleo er: það sem stein-
aldarmaðurinn borðaði mátt þú borða (með
nokkrum undantekningum þar sem við lifum
ekki á steinöld). En það er algjörlega sneitt
hjá sykri, einföldum kolvetnum, kornvörum,
mjólkurvörum, unnum kjötvörum og mörgum
jurtaolíum.
Jafnari orka Sirrý segist
hafa jafnari orku og svo sé það
himnasending að vera ekki
lengur háð sykri. Mynd Sigtryggur ari