Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2012, Blaðsíða 16

16 Fréttir 16.–18. mars 2012 Helgarblað
GODDI.IS
Auðbrekku 19, 200 Kóp.
s. 544 5550
Saunaklefar
og úrval fylgihluta
Sauna ofnar
- ýmsar gerðir
Baðkar með sturtu
130x130 sm
GÓÐ
KAUP
Kerrur, ýmsar gerðir
Bátakerrur ýmsar gerðir
Slöngubátar m/álgólfi,
stærðir 390 og 430 sm
Þilplötur, panell
og klæðningarefni
G
eir hafði skyldum að gegna
gagnvart þjóðinni og al-
menningi umfram bankana
að mati Sigríðar Friðjóns-
dóttur, saksóknara Alþing-
is. Þetta koma fram fyir landsdómi á
fimmtudag. Hún sagði að Geir hefði
sem forsætisráðherra borið skylda
til að eiga frumkvæði að aðgerðum
til að minnka bankana. Hún sagði
svo hafa virst að mönnum hefði ver-
ið efst í huga að bankarnir mættu
ekki tapa. Það hefði verið ljóst að
allt árið 2008 hefði neyðarástand
verið að skapast á Íslandi. Bolli Þór
Bollason, ráðuneytisstjóri Geirs, sat
í samráðshópi stjórnvalda um fjár-
málastöðugleika.
Meðal þess sem Geir er ákærður
fyrir er að hafa ekki séð til þess að
störf hópsins væru markviss og skil-
uðu árangri.
Segist hafa skort lagaheimildir
Fyrir landsdómi hefur ítrekað kom-
ið fram að Geir hafi ekki talið sig
hafa lagaheimildir til að grípa inn í
starfsemi bankanna. Það hafi verið
hlutverk Fjármálaeftirlitsins að hafa
eftirlit með bönkunum en Seðla-
banki Íslands fari með stjórn pen-
ingamála. Þótt bankinn hafi á tíma-
bilinu heyrt undir ráðuneytið hafi
Geir ekki verið heimilt að grípa inn
í starfssvið bankanna enda Seðla-
bankinn sjálfstæð stofnun. Þá hafa
mörg vitna sagt Geir raunar hafa
gert allt sem í hans valdi stóð. Undir
það tók meðal annars Jóhanna Sig-
urðardóttir forsætisráðherra. „Ég
held að Geir Haarde hafi gert allt
sem var í hans valdi á þessu tíma-
bili,“ sagði Jóhanna í vitnaleiðslum
fyrir dómnum.
Saksóknari gagnrýndi aðgerða-
leysi yfirvalda og nefndi meðal ann-
ars að stöðva hefði átt innlánasöfn-
un bankanna í Hollandi. Hún virtist
ekki telja trúverðuga vörn hjá Geir
að honum hefðu verið allar bjargir
bannaðar og sem forsætisráðherra
ekki getað aðhafst neitt. „Menn
hljóta nú að geta gert það, ríkis-
stjórn fullvalda ríkis,“ sagði Sigríður
Friðjónsdóttir saksóknari við dóm-
ara. Fyrir dómnum hefur komið
fram að mikil hræðsla hafi verið við
að gera eða segja nokkuð sem fram-
kallað gæti fall bankanna. Þá hefur
því verið haldið fram að eftir 2006
hefði ekkert verið hægt að gera.
Löngu ljóst að heimildir skorti
Benda má á að löngu var ljóst að
valdheimildir skorti til að takast
á við hugsanlega fjármálakreppu.
Raunar kom það fram strax í febrúar
árið 2006 ef marka má dagsetningu
á greinargerð samstarfshóps forsæt-
is-, fjármála- og viðskiptaráðuneyta
auk Seðlabanka og Fjármálaeftirlits-
ins þar sem segir: „Fjármálaeftirlit-
ið skortir hins vegar eftirlitsheimild-
ir sem nauðsynlegar eru í tengslum
við aðgerðir í aðdraganda, upphafi
eða úrlausn fjármálakreppu. Þannig
hefur Fjármálaeftirlitið ekki skýrar
heimildir til að grípa inn í stjórnun
fjármálafyrirtækis. Ekki er sérstak-
lega kveðið á um að Fjármálaeftir-
litið geti skipt um stjórnendur eða
endurskoðendur fjármálafyrirtækis,
eða boðað til hluthafafundar, beitt
sér þar eða tekið yfir ákvörðunar-
vald hans. [...]
Þá getur Fjármálaeftirlitið ekki
lagt tímabundið bann við tiltekinni
starfsemi, svo sem móttöku innlána.
Ákvæði af þessu tagi þekkjast sums
staðar í löggjöf um starfsemi systur-
stofnana Fjármálaeftirlitsins erlend-
is.“ Síðan segir: „Þrátt fyrir að eftir-
litsheimildir Fjármálaeftirlitsins séu
ekki sniðnar að viðbrögðum við fjár-
málakreppu, eru núgildandi heim-
ildir til þess fallnar að Fjármálaeftir-
litið geti beitt sér með virkum hætti.“
Geir Haarde var á meðal skráðra
viðtakenda greinargerðarinnar.
Kærður fyrir óskilvirkan
samráðshóp
Hópurinn hefur ítrekað komið til
tals í landsdómi enda fjallar einn
ákæruliðurinn um að hann hafi
sem forsætisráðherra ekki gætt
þess að störf og áherslur samráðs-
hóps stjórnvalda um fjármálastöð-
ugleika og viðbúnað væru mark-
viss og skiluðu tilætluðum árangri.
Komið hefur fram í vitnaleiðslum
yfir þeim sem áttu sæti í hópnum
að mikil leynd hafi hvílt yfir hon-
um og hræðsla verið um að lækju
einhverjar upplýsingar frá hópnum
gæti það í sjálfu sér valdið banka-
áhlaupi. Í rannsóknarskýrslu Al-
þingis kemur fram að nefndarmenn
hafi ekki viljað stilla ráðherrum upp
við vegg með því að veita þeim of
miklar upplýsingar. Meðlimir hóps-
ins hafa að mestu gert minna úr
þessum þætti en í vitnisburði fyrir
rannsóknarnefndinni. Þess ber að
geta að fundargerðir hópsins voru
lykilgögn í málinu gegn Baldri Guð-
laugssyni, fyrrverandi ráðuneytis-
stjóra fjármálaráðuneytisins, vegna
innherjasvika.
Geir sagði í skýrslutöku fyrir
dómnum að hann teldi hópinn hafa
skilað sínu enda hefði einungis ver-
ið um samráðs- og upplýsingahóp
að ræða. Hann hefði ekki haft vald-
heimildir og skýrt væri kveðið á um
að hópurinn leysti hvorki ráðuneyti
né stofnanir undan ábyrgð sinni.
„Alvarleg yfirsjón“
„Þeir eiga að miðla upplýsingum til
þeirra sem skipa þá í hópinn,“ segir
Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir, stjórn-
sýslufræðingur við HÍ, um hópinn í
samtali við DV. Hún segir það um-
hugsunarvert ef litið sé á samráðs-
hópa sem þessa líkt og lokaða kaffi-
klúbba. Þótt rétt sé að þeir hafi ekki
valdheimildir eigi þeir að miðla
upplýsingum til þeirra sem skipa
hópinn. Í tilfelli samráðshóps yfir-
valda voru þar flestir þeir sem komu
að peningamálum, hagstjórn og
bankamálum. Því má segja að þær
valdheimildir sem til staðar voru
í kerfinu hafi safnast á einn stað til
upplýsingamiðlunar. „Þessi vinnu-
brögð standast enga stjórnunar-
hætti í opinberu kerfi. Það eru við-
sjárverðir tímar og mikil hætta sem
steðjar að. Fulltrúar í hópnum eiga
að miðla upplýsingum áfram til
sinna yfirmanna og það helst skrif-
lega,“ segir Sigurbjörg.
Ekki ákærður fyrir hrunið
Fram kom í máli saksóknara að
Samráðshópur en ekki kaffiklúbbur
n Saksóknari Alþingis segir ríkisstjórn fullvalda ríkis hljóta að geta gripið til aðgerða
Atli Þór Fanndal
blaðamaður skrifar atli@dv.is
„Þessi
vinnubrögð
standast enga
stjórnunarhætti í
opinberu kerfi
Ekki kaffiklúbbar Sigurbjörg Sigurgeirs-
dóttir stjórnsýslufræðingur segir umhugs-
unarvert ef litið er á samráðshópa líkt og
lokaða kaffiklúbba.
Þjóðin umfram banka
Saksóknari segir skyldur
Geirs H. Haarde sem
forsætisráðherra vera
gagnvart almenningi en
ekki bönkunum.