Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.2012, Blaðsíða 22

Sandkorn
Þ
að þarf sérstakar manngerðir
til að bjóða sig fram til forseta
Íslands. Embættið er því sem
næst valdalaust og líkist helst
stöðu konungs. Viðkomandi
þarf að trúa því að af öllum Íslending-
um sé hann bestur í að vera sam-
einingartákn Íslendinga, hvað sem
í því felst. Aðrir lýsa því yfir að þeir
muni með orðum sínum, þegar þeir
fá athygli, færa skynsemi inn í þjóð-
málaumræðuna.
Sá sem býður sig fram til forseta
getur lítið gert út á að hann ætli að
grípa til betri aðgerða en hinir, því
hann hefur lítil sem engin völd og
gerir þess vegna þeim mun meira út á
að hann sé betri en hinir sem mann-
eskja, fyrirmynd og sameiningartákn.
Mesta dramatíkin í kosningabar-
áttunni hefur snúist um óánægju
frambjóðendanna með hvernig fjöl-
miðlar endurspegla þá. Ólafur Ragn-
ar Grímsson hóf kosningabaráttu sína
á því að saka Ríkisútvarpið og DV um
að beita sér í þágu Þóru Arnórsdóttur.
Hann fullyrti að frétt RÚV væri áróður
um að hann hygðist mögulega hætta,
en svo kom á daginn að fréttin byggði
á hans eigin orðum. Andrea Ólafs-
dóttir sagði Fréttablaðið ljúga, því það
birti niðurstöður könnunar með þeim
hætti að óákveðnir voru ekki taldir
með í fyrirsögn um fylgi frambjóð-
enda. Þrír frambjóðendur gerðu það
fáheyrða að mæta í sjónvarpskapp-
ræður, til þess að yfirgefa þær í beinni
útsendingu vegna þess að þeir móðg-
uðust og vegna þess að tveir og tveir
frambjóðendur áttu að vera spurðir
í einu, valið eftir stafsrófsröð en ekki
handahófskennt. Herdís Þorgeirs-
dóttir hætti við að taka þátt í umfjöll-
un tímaritsins Grapevine, vegna þess
að henni þótti það „á engan hátt sam-
boðið virðingu fyrir embætti forseta
Íslands“ að sitja fyrir í forsetaklæðum.
Fyrir nokkrum dögum komu tveir
þeirra fram í fjölmiðlum og lýstu því
yfir að þeir hefðu áhyggjur af því að
Alþingi færi ekki í sumarfrí. Annars
fengju þeir ekki næga athygli.
„Það er mjög óheppilegt að þetta
sé að gerast á sama tíma. Umfjöll-
un um þingið og forsetakosningarn-
ar kann að trufla hvað annað,“ sagði
Andrea Ólafsdóttir í samtali við
Morgunblaðið. Ari Trausti Guð-
mundsson vildi líka að þingið hætti
störfum. „Það er að hluta til út af því
að fjölmiðlar þurfa náttúrulega að
vera að sinna þessu og gera þá minna
fyrir okkur á meðan.“
Forsetaframbjóðendurnir eru
mun stjórnsamari gagnvart um-
hverfi sínu en frambjóðendur í þing-
og sveitarstjórnarkosningum. Enda
gera sumir út á það að þeir muni
stýra umræðunni. Ari Trausti ætlar
til dæmis að verða „umræðustjóri“
þjóðfélagsumræðunnar: „Forsetinn
á að vera nokkurs konar „moder-
ator“…  orðahirðir eða umræðustjóri
þjóðarinnar. Einstaklingur sem reyn-
ir að forma umræðuna, gera mót- og
meðrök ljós og benda á lausnir,“ út-
skýrði hann.
Stundum virðast frambjóðendur
haldnir hálfgerðum messíasarkom-
plex og vera helteknir af því að stýra
því hvernig þeir birtast öðrum.
„Ég á ekki von á því að þú … skilj-
ir mitt framboð – það er augljóst á
skrifum þínum,“ sagði í tölvupósti
eins þeirra til leiðarahöfundar. „Það
er auðvitað týpískt að gert sé grín að
framboði sem getur verið ógnandi
valdhöfum,“ sagði svo.
Ari Trausti átti kollgátuna í grein í
Fréttablaðinu í vikunni. Hann sagði
persónukosningar „snúast um mann-
gæði og mannkosti og traust sem
hver kjósandi fyrir sig telur henta best
í tiltekið embætti.“
Líklega er ekki óeðlilegt að fólk
sem býður sig fram til að gegna
stöðu helstu fyrirmyndar þjóðarinn-
ar hneigist til þess að líta stórt á sig,
og sjái líka tilgang í því að stjórna
umræðunni um sig. En ef almenn-
ingur á raunverulega að fá að kynn-
ast manngæðum og mannkost-
um frambjóðenda getur umræðan
um þá ekki farið fram bara á þeirra
forsendum. Sumum finnst til dæm-
is skipta máli ef forsetamaki hefur
verið staðinn að ofbeldi í fortíðinni,
en öðrum finnst það fyrirgefanleg
mistök sem skipta svo litlu máli að
það þurfi ekki að ræða það. Aðal-
atriðið er að fólk fái tækifæri til að
meta sjálft. Frambjóðendur þurfa
líka að treysta almenningi og tak-
marka stjórnsemi sína, þótt þeir telji
sig skara fram úr öðrum í mann-
gæðum og skynsemi. Það er lágmark
fyrir tveggja milljóna króna laun á
mánuði og frítt uppihald fyrir fjöl-
skylduna í boði þjóðarinnar.
Spéspegill Egils
n Þekktasti bloggari lands-
ins, Egill Helgason, hefur
nú fengið á sig spéspeg-
il í blogg-
heimum.
Í blogginu
„Múlasop-
inn“ eru
birtar fær-
slur sem
skrifaðar
eru í ýktum, nostalgísk-
um, heimsborgaralegum
besserwisser-stíl, sem ljóst
þykir að eru settar til höf-
uðs Agli. Þar sagði meðal
annars nýlega um hnign-
un flugferða: „Um borð í
flugvélinni var síðan mik-
il gleði ríkjandi og spenn-
ingur meðal farþega, sem
hugðust nema framandi
lönd. Nokkurs konar land-
könnuðastemning - ambi-
ente de Conquistador. Í dag
eru þetta ekkert annað en
ómerkilegir gripaflutningar.“
Satt og logið um
Tom Cruise
n Óþrjótandi sögusagn-
ir eru á kreiki um Tom Cru-
ise fyrir norðan, þar sem
hann dvel-
ur. Staðfest
er að mað-
ur hringdi í
verslunar-
miðstöðina
Glerártorg á
Akureyri og
fór fram á það, fyrir hönd
Tom Cruise, að verslun-
armiðstöðinni yrði lokað
fyrir almenning í 40 mín-
útur, svo hann gæti versl-
að í friði. Þetta hefur verið
afskrifað sem gabb. Sög-
ur segja nú að stjörnufans
verði fyrir norðan þegar
Cruise heldur upp á fimm-
tugsafmælið sitt 3. júlí,
en meðal vina hans eru
fótboltamaðurinn Dav-
id Beckham og leikararnir
Will Smith og John Travolta.
Segir sagan að Cruise hafi
látið panta glæsilega sum-
arbústaði fyrir félagana.
DV kannaði málið hjá Leó
Júlíussyni, sem heldur utan
um glæsilegustu orlofshús-
in við Akureyri, og spurði
hann hvort svo væri. „No
comment,“ var hans svar.
Jón og Jóhanna
með sömu laun
n Laun Jóns Gnarr borgar-
stjóra hafa hækkað um 100
þúsund frá því í fyrra og er
hann nú með
1,2 millj-
ónir króna
á mánuði.
Jóhanna Sig-
urðardóttir
forsætisráð-
herra þigg-
ur sömu laun og Jón Gnarr.
Launahæsti bæjarstjórinn
er hins vegar Gunnar Einars-
son í Garðabæ, með 1,5
milljónir á mánuði og bíl.
Bæði bæjarstjórar Kópa-
vogs og Reykjanesbæjar
eru yfir forsætisráðherra-
launum og bæjarstjóri Sel-
tjarnarness rétt undir, með
fjögur þúsund íbúa. Jón
Gnarr hefur talað fyrir því
að nágrannasveitarfélögin
sameinist Reykjavík í hag-
ræðingarskyni.
Þetta hafa verið
erfiðar vikur
Við máttum ekki
vera á veginum
Davíð Örn Arnarsson berst við krabbamein sem læknar hafa sagt vera ólæknandi. – DV Bóndi sem haft var samband við vegna öryggisgæslu í kringum Tom Cruise. – DV
Frelsarar í framboði
B
enjamín Franklín (1706–1790)
var um sína daga meðal beztu
sona Bandaríkjanna, dáður
og virtur af öllum samferða-
mönnum sínum. Hann lét sér fátt fyrir
brjósti brenna. Hann var allt í senn:
heimspekingur, prentari, rithöfund-
ur, sendiherra, uppfinningamaður
og vísindamaður og rækti öll hlut-
verkin af stakri prýði. Hann fann upp
eldingarvarann og tvískipt gleraugu,
svo að tvö dæmi séu tekin af uppfinn-
ingum hans.
Með ráðum og dáð
Benjamín Franklín var kjörinn til setu
á stjórnlagaþinginu í Fíladelfíu 1787
fyrir Pennsylvaníu, en hann var þá
kominn yfir áttrætt. Franklín lét að
vísu ekki mikið til sín taka á þinginu,
en hann þjappaði mönnum saman
með skemmtilegheitum, endalaus-
um sögum og alúðlegu viðmóti. Hann
var samræðusnillingur og kunni vel
að hlusta á aðra. Hann mælti meðal
annars fyrir ákvæði um, að Banda-
ríkjaþing starfaði í einni deild frekar
en tveim og allir kjósendur hefðu jafn-
an atkvæðisrétt, en tillögur hans um
þetta og sumt annað náðu ekki fram
að ganga. Eigi að síður studdi Frank-
lín frumvarp stjórnlagaþingsins með
ráðum og dáð. Ræðan, sem hann flutti
við lokaafgreiðslu frumvarpsins 17.
september 1787, verður lengi í minn-
um höfð.
Betri stjórnarskrá ekki í boði
Franklín hóf mál sitt á að játa, að
hann væri að svo stöddu ekki að öllu
leyti sáttur við frumvarp stjórnlaga-
þingsins. Hann bætti við: „Ég er samt
ekki viss um, að ég muni aldrei fella
mig við frumvarpið, því að á langri
ævi hefur mér lærzt að skipta oft um
skoðun, jafnvel um mikilvæg mál,
sem ég áður taldi óyggjandi, í ljósi
nýrra upplýsinga eða nánari athugun-
ar … Flestir menn telja sig hafa á réttu
að standa og líta svo á, að þeir, sem
eru á öðru máli, hafi rangt fyrir sér … Í
þessu ljósi styð ég þetta stjórnarskrár-
frumvarp með öllum sínum göllum,
sé þeim til að dreifa, … þar eð ég efast
um, að nokkurt annað þing, sem við
getum kvatt saman, geti náð að búa
til betri stjórnarskrá. Þegar mörgum
mönnum er safnað saman til að beizla
vitsmuni þeirra, þá safnast einnig
saman fordómar þeirra og ástríður,
rangar skoðanir þeirra, tryggð þeirra
hvers um sig við sína heimabyggð,
sjálfhygli og sérhagsmunir. Er hægt
að gera sér von um fullkomið frum-
varp til nýrrar stjórnarskrár við slíkar
kringumstæður?“
Af öllu hjarta
Franklín sagðist síðan furða sig á,
hversu gott frumvarpið væri við þessar
erfiðu aðstæður, og sagði það mundu
koma óvinum Bandaríkjanna í opna
skjöldu. Þeir bíða þess fullvissir, sagði
hann, að Bandaríkin liðist í sundur og
stríðandi fylkingar búist til að skera
hver aðra á háls.
Hann hélt áfram: „Ég er því sam-
þykkur þessu frumvarpi, því að ég
get ekki gert mér von um annað
betra og ég er ekki heldur viss um,
að frumvarpið sé ekki eins gott og
helzt verður á kosið. Þau atriði frum-
varpsins, sem ég hef talið, að betur
mættu fara, felli ég mig eigi að síður
við með almannahag að leiðarljósi.
Ég hef aldrei sagt eitt aukatekið orð
um þessi atriði utan húss. Þau voru
rædd innan þessara veggja, og út fyrir
þessa veggi munu þau ekki berast. Ef
við myndum allir lýsa fyrir umbjóð-
endum okkar andstöðu við einstök
ákvæði, kynnum við með því móti
að spilla fyrir viðtökum frumvarps-
ins meðal almennings og öllu hinu
góða, sem samhljóða samþykkt þess
getur af sér leitt og þá einnig gott orð-
spor í öðrum löndum sem og heima
fyrir, og gildir þá einu hvort samstað-
an er raunveruleg eða ekki … Ég vona
því sjálfra okkar vegna og afkom-
enda okkar, að við munum mæla fyr-
ir þessari stjórnarskrá af öllu hjarta
hvar sem til okkar heyrist og snúa
athygli okkar og atorku síðan að því
að reyna að tryggja, að stjórnarskrá-
in verði virt. Að öllu samanlögðu vildi
ég óska þess, að allir stjórnlagaþings-
menn, sem kunna enn að vera and-
snúnir einstökum ákvæðum frum-
varpsins, muni líkt og ég sjálfur leyfa
sér að efast svolítið um eigin óskeik-
ulleika og staðfesta samstöðu okkar
með því að undirrita skjalið.“
Ræðan hreif
Frumvarpið var að loknu fjögurra
mánaða þinghaldi samþykkt sam-
hljóða með undirskrift 39 fulltrúa af
55, en 13 fulltrúar voru farnir heim
fyrir þinglok, og þrír neituðu að skrifa
undir.
Fordæmi frá 1787
Leiðari
Jón Trausti Reynisson
jontrausti@dv.is
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri: Stefán T. Sigurðsson (sts@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: DV.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
22 22.–24. júní 2012 Helgarblað
„Stundum virð-
ast frambjóðend-
ur haldnir hálfgerðum
mess íasarkomplex og
vera helteknir af því að
stýra því hvernig þeir birt-
ast öðrum.
„Flestir menn telja
sig hafa á réttu að
standa og líta svo á, að
þeir, sem eru á öðru máli,
hafi rangt fyrir sér.