Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.2012, Blaðsíða 28

28 Úttekt 22.–24. júní 2012 Helgarblað
„Nauðgun er martröð“
Andlegt hryðjuverk Jón Bjarni segir
nauðgun eina sárið sem tíminn getur ekki
grætt.
E
itt kvöld í lok september 2010
strauk ég að heiman. Ég hr-
ingdi í marga vini mína og
spurði hvort ég mætti gista
en þetta var á virkum degi og
því lítið um svefnpláss. Svo mundi
ég eftir eldri strák sem hafði boðið
mér gistingu hvenær sem mig vant-
aði. Ég hafði hitt hann í strætó og
þar sem ég á ekki marga vini taldi
ég að þarna gæti ég eignast góðan
vin. Ég hringdi í hann og hann sagði
það lítið mál. Daginn eftir fórum við
í Kringluna og keyptum hamborgara
og bjór og annað og fórum svo heim
til hans og steiktum matinn á skítug-
ustu pönnu sem ég hef á ævi minni
séð. Ég hafði verið í mikilli neyslu
og hann vildi endilega kenna mér
að nota gas. Þegar við vorum búnir
að gasa spurði hann mig hvort hann
mætti taka myndir af mér. Ég hélt að
hann væri að grínast og sagði nei. Þá
sló hann mig á kinnina. Ég brast í grát
inni í mér en lét ekkert á sjá.“
Var fangi
„Svo þriðju nóttina átti ég erfitt
með að sofna. Ég ætlaði mér að mæta
í vinnu í Fjölsmiðjunni um morgun-
inn. Hann gaf mér róandi töflur til að
slaka á en ég vaknaði ekki fyrr en und-
ir hádegi daginn eftir. Ég var í mjög
slæmu ástandi, eins og ég væri þunn-
ur, og átti erfitt með að ganga. Ég átt-
aði mig samt ekki á því að mér hafði
verið nauðgað.
Þann daginn hringdi besta vin-
kona mín í mig og vildi fá að hitta
mig. Hún hafði verið milligöngumað-
ur milli mín og mömmu þar sem ég
var í stroki. Mér leið eins og ég væri
fangi. Hann neitaði að hleypa mér út
en mér tókst að sannfæra hann á end-
anum um að hleypa henni inn. Áður
en hún kom beindi hann hníf að háls-
inum á mér og sagði að ef kærasti
vinkonu minnar yrði með vesen þá
myndi ég ekki vilja kíkja í spegil næstu
tíu árin. Við þetta atvik áttaði ég mig.
Það var eins og ég fengi „flashback“
og það sem gerðist um nóttina rann
upp fyrir mér. Ég sagðist þurfa á kló-
settið þar sem ég brotnaði saman. Svo
hljóp ég út og beint inn á pítsustað í
nágrenninu þar sem hringt var á lög-
regluna. Mér var fyrst ekið á slysó en
þaðan fór ég í fangaklefa þar sem ég
dvaldi næstu klukkutímana. Ég vildi
ekki fara heim og var í mjög lélegu
ástandi. Helst langaði mig til að naga
á mér púlsinn því ég var ekki með
neitt vopn til að binda enda á líf mitt.“
Niðurlægður og svikinn
Svona hljómar frásögn hins 18 ára
Jóns Bjarna Jónusonar sem vill segja
sögu sína til að ítreka fyrir þolend-
um nauðgana og kynferðisbrota að
skömmin sé ekki þeirra. „Þögnin er
versti óvinurinn. Að mínu mati eru
kynferðisbrot og nauðgun andlegt
hryðjuverk. Þetta er verra en allt ann-
að og fer aldrei úr sálinni. Þetta er eina
sárið sem tíminn getur ekki læknað.
Það er allavega mín reynsla,“ segir Jón
Bjarni sem var vistaður á Stuðlum í
14 daga eftir að hafa sloppið úr prís-
undinni. „Þar fékk ég sálfræðihjálp
en niðurlægingin og svikin voru svo
mikil auk þess sem ég var ónýtur eft-
ir notkun eiturlyfja og drykkju. Hjálp-
in var því til staðar en hún gerði ekk-
ert gagn. Mér var ítrekað sagt að þetta
væri ekki mér að kenna en ég upplifði
það samt þannig. Mér fannst ég svo
heimskur – ég hefði átt að fara bara
heim – þótt ég viti að ég gat það samt
ekki. Á þessum tíma var mjög mikil
óregla í mínu lífi.“
Jón Bjarni hefur áður deilt sinni
sögu, bæði á vefnum Bleikt og á
Youtube. „Það er ekki aðeins mik-
ilvægt fyrir mig að segja þessa sögu
heldur líka fyrir þá kynferðisafbrota-
menn sem lesa þessa grein og geta þá
séð hversu mikið ógeð nauðganir eru.
Svo er ég líka að segja frá fyrir önnur
fórnarlömb og líka þá sem hafa aldrei
lent í neinu svona. Það verður að
brýna fyrir fólki hversu alvarleg nauð-
gun er. Þetta er algjör martröð. Ég
væri frekar til í að missa báðar hend-
urnar en að lenda í þessu aftur.“
Jón Bjarni hefur kært ofbeldis-
manninn sem í dag situr inni fyrir
rán. „Það var mikill léttir fyrir mig að
vita af honum á bak við lás og slá. Ótt-
inn við hann er alltaf til staðar. Mað-
ur veit aldrei hverju svona menn taka
upp á. Ég vil endilega fá að nota þetta
tækifæri til að þakka lögreglunni, lög-
fræðingnum mínum, barnavernd,
mömmu og pabba og bestu vinkonu
minni fyrir alla hjálpina. Án þeirra
væri ég ekki á þessari beinu braut í
dag.“
indiana@dv.is
„Ég væri
frekar til
í að missa báð-
ar hendurnar en
að lenda í þessu
aftur
É
g var fjórtán ára. Leiðin lá heim
í Vesturbæinn úr tívolíinu sem
var staðsett niðri við höfn.
Ég var stoppuð af tveimur
mönnum sem voru að keyra
framhjá og buðu mér far.
Kannaðist aðeins við þá úr tívolí-
inu svo ég staldraði við.
Ég var köld og þreytt en afþakkaði
boðið pent og hélt áfram. Þeir sögð-
ust vera á sömu leið og ég og það væri
lítið vandamál að kippa mér með og
skutla heim. Orð mömmu um að tala
ekki við ókunnuga né setjast inn í bíl
með þeim fóru aftur og aftur í gegn-
um kollinn á mér en ég sættist á þetta
og þáði farið.
Leiðin lá upp í Grafarvog – ég
sagði þeim reglulega á leiðinni að
þetta væri alls ekki leiðin heim en
þeir sögðu ítrekað að ég þyrfti að
læra að slaka á, þeir þyrftu að koma
við í einu húsi áður en þeir færu í
Vesturbæinn.
Úr Grafarvoginum í bílakjallara í
Kópavogi. Ég sagðist þurfa heim og
hérna ætti ég ekki heima. Var dreg-
in grenjandi úr bílnum, sagt að halda
kjafti annars yrði ég lamin. Ég gekk
stjörf með þeim upp ótal stiga, eftir
ótal göngum að mér fannst. Fæturn-
ir urðu þyngri með hverri tröppunni.
Leiðin var endalaus.
Brúin yfir boðaföllin
Áfangastaður – heimili Þess þriðja.
Ég kom ekki upp orði, átti erfitt með
að hreyfa mig. Ég vildi bara kom-
ast heim. Var hent til og frá eins og
brúðu, skellt í sófann og klædd úr af
þeim Stóra á meðan Lítill gerði sig
tilbúinn til verka. Stóri og Litli skipt-
ust á. Það var vond lykt af þeim. Þeir
luku sér af og ég hélt að þetta væri
búið. Nú kæmist ég heim í rúmið
mitt. Ég fór að tína til fötin mín og ég
ætlaði að klæða mig þegar var mér
hent í gólfið tekin hálstaki og slegin
fyrir að ata blóði úti um allt. Það var
haldið á mér nauðugri inn í herbergi
þar sem Sá Þriðji beið. Ég lokaði
augunum og fór yfir alla söngtexta
sem ég hafði lært um ævina með-
an að hann kláraði sig af. Lagið um
Brúna yfir boðaföllin ómaði aftur og
aftur (það lag get ég ekki hlustað á
fyrir mitt litla líf í dag). Mér var skip-
að í bað, ég var skítug, blóðug og gat
varla staðið í fæturna. Þeir rifust um
það hver skildi koma mér áleiðis
heim. Sá þriðji tók það verk að sér.
Á leiðinni hótaði hann mér blíðlega
(ef hægt er að orða það svo). Hann
bað mig um að segja ekki nokkrum
manni frá þessu. Þeir væru á saka-
skrá og vildu ómögulega lenda í
vandræðum.
Ég komst loksins heim, tóm, aum,
blóðug, skítug, notuð, stimpluð ónýt,
ég laug að móður minni um veru
mína lagðist upp í rúm og fór að sofa.
Ósk mín var að vakna ekki aftur. Tólf
árum síðar, í fyrra, gekk ég í fyrsta
skipti logandi hrædd ein í myrkri eft-
ir þennan atburð. Fyrir mig var þetta
stórt skref. Ég geng þó enn alltaf til-
búin með lykla í hönd – mun gera
það áfram.
Það tók mig mörg ár að skilja að
sökin var ekki mín. Ég vissi það en
meðtók ekki.“
Vitundarvakning í samfélaginu
Svona hljómar saga Ingunnar Hen-
riksen sem ákvað að feta í fótspor
þeirra hugrökku kvenna sem hafa
stigið fram og deilt á netinu á síðustu
dögum lífsreynslu sinni af nauðgun-
um. Ingunn hefur aldrei áður talað
almennilega um atburðinn. „Ég hef
aldrei sagt almennilega frá held-
ur bara í stuttu máli hvað gerðist.
Ég veit samt að það er mikilvægt að
ræða ofbeldið. Sama hvers kyns of-
beldið er þá á það ekki að líðast. Það
er nauðsynlegt að halda umræðunni
opinni og opna augu fólks með
fræðslu og umtali.“
Ingunn hefur aldrei leitað sér
hjálpar en segist finna fyrir létti þegar
hún ræði við önnur fórnarlömb kyn-
ferðisofbeldis. „Þetta var svo mikið
tabú og í eina skiptið sem ég ræddi
þetta var mér sagt að ég hlyti að hafa
boðið upp á þetta á einhvern hátt.
Ég lokaðist og ræddi þetta ekki meir.
Skömmin var of mikil,“ segir hún en
bætir við að hún vilji enga vorkunn.
„Ég vil umræðu! Fræðslan er of lítil
og hún byrjar of seint. Þessi reynsla
breytti mér á allan hátt! Ég lokaðist
og fór inn í mig. Ég hafði tónlistina,
án hennar veit ég ekki hvar ég væri.
Það þarf að byrja snemma á fræðsl-
unni. Á yngstu kynslóðinni og taka
foreldrana inn í umræðuna,“ seg-
ir hún en bætir við að hún finni fyr-
ir vitundarvakningu í samfélaginu að
einhverju leyti.
Hún segist þrátt fyrir allt vera á
ágætum stað í dag. „Ég stend sterk-
ari, er ennþá í vinnslu ef hægt er að
orða það svo. Ég er hér og mitt verk-
efni eru börnin mín og að koma þeim
út í lífið.“
indiana@dv.is
„Ég komst
loksins
heim, tóm, aum,
blóðug, skítug,
notuð, stimpluð
ónýt, ég laug að
móður minni um
veru mína lagð-
ist upp í rúm og
fór að sofa
LitLi, Stóri og Sá þriðji
Nauðgun
karla er tabú
n Konur nauðga líka
n 20 prósent þeirra sem leituðu til
Drekaslóðar voru karlmenn
Mikill fjöldi leitaði til Drekaslóð-
ar eftir ráðgjöf árið 2011, alls 208
fóru í einstaklingsviðtöl og þar
af voru 20 prósent karlmenn.
„Sumir komu aðeins í eitt viðtal
en flestir komu oftar. Fjöldi við-
tala var að meðaltali 3,7 á mann,“
segir Thelma Ásdísardóttir hjá
Drekaslóð.
Vinir og makar nauðga
„Drekaslóð veitir þjónustu körl-
um og konum sem hafa verið
beitt hvers konar ofbeldi, í æsku
eða á fullorðinsárum og hvort
sem um er að ræða ofbeldi af
hálfu karls, konu eða barns.
Margir sem leita til okkar koma
því til að vinna með afleiðingar
margs konar ofbeldis.
Nauðganir eru því miður
algengar meðal „okkar fólks“
en af þessum 208 komu tæp-
lega fimmtíu vegna nauðgana,
bæði karlar og konur en konur í
meirihluta. Það gera 23 prósent
þeirra sem komu til Drekaslóðar
í einstaklingsviðtöl í fyrra. Sum-
ir komu vegna annars konar of-
beldis líka. Flestir komu vegna
svokallaðra vina- eða kunn-
ingjanauðgana, þar sem þolandi
þekkir þann sem nauðgar og svo
vegna nauðgana í parasambönd-
um.
Karlar tregir til að tala
Oftast þegar rætt er um nauðgan-
ir er talað um konur sem þolend-
ur og karla sem gerendur en í
raunveruleikanum er karlmönn-
um líka nauðgað og þá af körlum
og konum. Þeir eru hins vegar
mun tregari til að tilkynna það eða
ræða það, hvort sem er opinber-
lega eða með því að tilkynna til
lögreglu, á neyðarmóttöku og víð-
ar. Umræðan um kynferðisofbeldi
gegn körlum er komin styttra en
gegn konum. Karlmenn koma síð-
ur fram með sína reynslu ef ekk-
ert er um þetta rætt. Það að karl-
mönnum sé nauðgað er ennþá
tabú í okkar samfélagi.“
kristjana@dv.is
Skömmin var mikil Ingunn segist ekki
hafa rætt almennilega um atburðinn af
því að hún hafi upplifað umræðuna sem
mikið tabú. Hún hefur tekið ákvörðun um
að hætta að þegja og vill umræðu og aukna
fræðslu.
Stuðningur
mikilvægur
„Það sem við leggjum mesta
áherslu á er að viðkomandi geri
það sem hann eða hún vill sjálf
gera,“ segir Steinunn Gyðu- og
Guðjónsdóttir, starfskona Stíga-
móta. Hún segir að það sé afar
mikilvægt fyrir aðstandendur að
hafa í huga að lúta vilja manneskj-
unnar sem verður fyrir brotinu. „
Ekki ýta manneskju út í eitthvað
sem hún er ekki tilbúin til að gera
heldur frekar að styðja hana með
ráðum og dáð í því sem hún vill
gera,“ segir Steinunn. „Okkur er
mest annt um það að manneskjan
sem lendir í brotinu nái andleg-
um bata. Þá skiptir miklu máli að
sú eða sá sem kemur í viðtöl sé
þar vegna þess að hann eða hún
vill sjálf.“
astasigrun@dv.is