Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.2012, Blaðsíða 26

26 Viðtal 26.–28. október 2012 Helgarblað
É
g vissi alla tíð að mig langaði að
vinna með fólki en var ekki viss
hvert stefnan lægi. Svo læddist
hugmyndin að prestinum að
mér þegar ég kláraði stúdent­
inn, þá orðin þrítug, og ég fann strax
að þetta var það eina sem ég vildi,“
segir séra Jóna Lovísa Jónsdóttir á
Akureyri.
Missti pabba sinn
Jóna Lovísa er fædd á Súðavík en
fluttist með móður sinni í Stykkis­
hólm þegar hún var nokkurra
mánaða. Mamma hennar var fisk­
verkakona en blóðfaðir hennar var
sjómaður en hann lést áður en Jóna
Lovísa fæddist. „Mamma var nýorðin
ófrísk þegar hann dó. Dauði hans
hafði mikil áhrif á hana og hennar
líf. Og mitt auðvitað líka. Hann og
stjúpfaðir hans, ásamt tveimur öðr­
um, fórust þann 1. mars 1967 þegar
báturinn Freyja frá Súðavík fór niður.
Hann var tæplega 18 ára en
mamma var tveimur árum eldri.
Hún var því ein með mig þar til hún
kynntist manni þegar ég var tveggja
ára. Þann mann hef ég alltaf kall­
að pabba,“ segir hún og bætir við að
í Stykkishólmi hafi hún tekið þátt í
íþróttum og lært á hljóðfæri. „Eins
var maður mikið úti í náttúrunni
og fór gjarnan út í eyjarnar. Stykkis­
hólmur er fallegur staður,“ segir hún
en bætir við að samt sem áður liggi
rætur hennar ekkert endilega vestur.
„Ég fór þaðan 15 ára. Þá flutti ég að
heiman til að fara í menntaskóla og
kom aldrei heim aftur til að búa.“
Menntaskólinn á Akureyri varð
fyrir valinu en ítrekuð verkföll urðu til
þess að Jóna Lovísa flosnaði upp úr
námi á öðru ári. „Ég fór út á vit ævin­
týranna. Ég kynntist enskum manni
og flutti til Englands, giftist hon­
um og bjó þar í fimm ár. 25 ára var
ég fráskilin og fór aftur til Íslands. Þá
kynntist ég barnsföður mínum,“ seg­
ir Jóna Lovísa sem á þrjú börn, 19, 16
og 15 ára. Sambýlismaður hennar er
Sigurkarl Aðalsteinsson hárgreiðslu­
meistari og með hans börnum fer
talan upp í sjö. Þau Sigurkarl fóru
að vera saman fyrir þremur árum og
eru trúlofuð í dag. „Við erum saman í
ræktinni. Við deilum því áhugamáli.“
„Var áfram ég sjálf“
Aðspurð segir hún aldrei neitt ann­
að hafa komið til greina en að klára
stúdentinn. „Ég kláraði námið í
öldungadeild Verkmenntaskólans á
Akureyri og um svipað leyti kvikn­
aði áhugi minn á guðfræði. Ég hafði
alltaf haft mikinn áhuga á trúmálum
og heimspeki. Þar sem barnsfaðir
minn og þáverandi eiginmaður er
læknir og þurfti út í sérnám ákvað ég
að taka mitt háskólanám við Gauta­
borgarháskóla,“ segir hún og bætir
við að hún hafi strax stefnt að því að
nota námið til að verða prestur. „Ég
hafði samt áhyggjur af því hvort ég
treysti mér til að vinna hjá þessari
stofnun sem kirkjan er. Ég efaðist
aldrei um að trú mín dygði ekki til en
var ekki viss um hvort ég væri á rétt­
um stað. En ég fann að svo var fljót­
lega eftir að ég fór að vinna.
Ég hafði áhyggjur af því að
kirkjan væri of ferköntuð og of mikil
valdastofnun; að maður þyrfti að fara
í ákveðið form til að passa inn í þetta
hlutverk. Ég tók svo fljótt ákvörðun
um að ætla ekki að breyta mér til að
passa þarna inn. Ég yrði áfram ég
sjálf og hefði áfram mínar skoðanir.
Ég komst líka að því að það er breið­
ur rammi innan þjóðkirkjunnar. Þar
vinnur alls konar fólk sem breiðir út
trúna á sinn hátt.“
Hún segir þó áhyggjur sínar ekki
hafa verið óþarfar. „Þetta var eitthvað
sem ég þurfti að hugsa vel um. Það er
alltaf erfiðara að koma í kirkjuna án
þess að vera alin þar upp. Ég átti ekki
mömmu né pabba sem voru prestar
og þó svo að ég hafi fengið gott trúar­
legt uppeldi þá var kirkjusóknin ekki
upp á marga fiska.
Ég held að enginn hafi svo sem
búist við að ég færi þessa leið. En
ég fann stuðning í kringum mig. Ég
ræddi köllun mína við marga, bæði
innan og utan kirkju og prófessorinn
minn benti mér á að ef mig lang­
aði að breyta einhverju væri best að
gera það innan frá. Það væri kannski
meðal annars þess vegna sem væri
ég kölluð. Það hjálpaði mér í mínu
ferli.“
Prestur í vaxtarrækt
Líkamsræktaráhugi Jónu Lovísu hef­
ur vakið athygli en hún er margfald­
ur meistari á Íslandsmótum í vaxtar­
rækt og fitness og hefur oftar en ekki
sigrað þegar hún keppir á erlendri
grundu. Hún segist einungis hafa
fundið fyrir góðum viðbrögðum við
líkamsræktinni innan prestastéttar­
innar. „Ég hef aldrei fundið neina for­
dóma eða heyrt að fólki finnist þetta
eitthvað hræðilegt. Alls ekki. Við­
brögð fólks voru betri en ég bjóst við,
bæði á meðal sóknarfólksins sem ég
hef verið að sinna, sem og prestanna.
Ég er bara ég og hef verið tekin sem
slík. Allavega hefur enginn sagt það
í mín eyru að þetta sé eitthvað skelfi­
legt,“ segir hún brosandi og bætir við
að hún hafi verið beðin um að halda
fyrirlestra fyrir presta í sambandi við
heilsu og heilsurækt. „Kirkjan hefur
frekar nýtt sér það sem ég hef verið
að gera. Sem er mjög jákvætt.“
Hún viðurkennir þó að hafa velt
fyrir sér viðbrögðunum áður en
hún snéri sér að líkamsræktinni fyr­
ir alvöru. „Upphaflega var ég bara að
lyfta en þar sem ég er mikil keppnis­
manneskja fór ég fljótt að hugsa um
að keppa. Ég leiddi alveg hugann að
því hvort íþróttin gæti minnkað lík­
ur mínar á að starfa sem prestur. En
ákvað að taka sénsinn.
Ég hef alltaf farið mínar eigin leið­
ir og reynt að láta drauma mína ræt­
ast. Eflaust er ég svolítið hvatvís en
mig langar til þess að lifa lífinu til
fulls. Þess vegna hef ég stundum tek­
ið stökkið. Ef maður tekur ekki stökk­
ið annað slagið verður hætta á því að
maður festist bara á sama staðnum.
Ég hef líka alltaf staðið með sjálfri
mér og velti aldrei fyrir mér hvað
aðrir eru að hugsa. Enda held ég að
það sé þannig að fólk sé ekkert endi­
lega að spá mikið í mann. Flestir eru
bara að hugsa um sig.“
Misnotuð af fjölskyldumeðlimi
Hún segir erfiða reynslu í æsku
hafa mótað sig en Jóna Lovísa var
kynferðislega misnotuð af
fjölskyldumeðlimi um árabil.
„Ég þurfti að berjast fyrir
sjálfsmynd minni. Misnotk­
unin hafði mikil áhrif á mína
sjálfsmynd og það tók mig
mörg ár að vinna úr þessari
reynslu. Ég held að það hafi
gert mig að þeirri manneskju
sem ég er í dag. Ég er sterk en
ég hef líka virkilega þurft að
berjast fyrir því að fá að vera
elskuð eins og ég er.
Ég veit ekki hvort það sé
hægt að kalla það hugrekki.
Kannski frekar sjálfsbjargarvið­
leitni; þessi sterka þörf fyrir að
vera hvergi fórnarlamb; vera við
stjórn og taka ábyrgð á eigin lífi.
Ég hugsa að þessi reynsla hafi mót­
að mig að því leyti að ég hræðist ekki
hvað aðrir segja eða öðrum finnst.“
Jóna Lovísa var orðin 19 ára þegar
hún treysti sér til að segja frá mis­
notkuninni. „Ofbeldið hafði átt sér
stað í mörg ár og þegar ég sagði frá
voru liðin átta ár frá síðasta broti.
Ég var ein af þessum börnum sem
þögðu og bað til Guðs að þetta myndi
hætta. En var ekki bænaheyrð. Ekki
þá,“ segir hún og bætir við að námið í
Svíþjóð hafi hjálpað henni mikið við
að vinna úr reynslunni. „Ég þurfti að
fara í gegnum mikið ferli til að verða
prestur hjá sænsku kirkjunni og
eyddi þá töluverðum tíma til að kom­
ast í gegnum þessa reynslu og til að
geta nýtt mér hana sem styrk í starfi.
Ég hef síðan talað við margar kon­
ur sem hafa lent í svipuðu. Maður er
gjarnan næmur á slíkt. En ég er ekki
meðferðaraðili. Fólk sem hefur upp­
lifað kynferðislega misnotkun þarf
oft langa meðferð. Auðvitað er alltaf
gott að geta deilt sinni reynslu en svo
þarf að fara til fagaðila til að fá hjálp.“
Fór í mikla sjálfskoðun
Hún segist hafa átt erfitt þegar
umræðan um kynferðisbrot inn­
an kirkjunnar hafi verið sem mest.
„Á tímabili fannst mér mjög erfitt
að starfa innan þessarar stofnun­
ar og vera andlit hennar út á við. Ég
fór í mjög mikla sjálfsskoðun varð­
andi það hvort mig langaði að starfa
þarna áfram og þá með hvaða hætti.
Stundum fannst mér ekkert verið
að gera í þessum málum; eins og að
hlutunum væri enn og aftur mokað
undir teppið. En í dag er ég mjög sátt
hvernig unnið var í þessu máli og er
stolt að tilheyra íslensku þjóðkirkj­
unni.
Þetta var mjög erfiður tími innan
kirkjunnar. Það sem gerðist var svip­
að því sem gerist í fjölskyldum þegar
upp kemst um kynferðislega mis­
notkun. Fjölskyldumeðlimir eiga oft
erfitt með að horfast í augu við það
sem gerðist; tengsl brotna og trúnað­
artraust innan fjölskyldunnar hverf­
ur. Fólk veit ekki í hvorn fótinn það á
að stíga; hvort það eigi að trúa fórn­
arlambinu eða þeim sem er ásakað­
ur. Oft brotna fjölskyldur í kjölfarið.
Sumir taka þá ákvörðun að vilja ekki
trúa og loka augunum, á meðan aðr­
ir sjá hvað er rétt og ákveða að styðja
fórnarlambið og hjálpa því að ná
bata. Þjóðkirkjan var í þessum spor­
um. Og er. Orð er á móti orði og fólk
veit ekki hverju það á að trúa. Þjóðin
er fjölskyldan. Viðbrögðin voru við­
brögð fjölskyldu í stækkaðri mynd.“
Málið aldrei kært
Sjálf segist hún hafa fengið stuðn­
ing frá móður sinni þegar hún sagði
frá. „Til að byrja með stóð fjölskyld­
an ekki með mér. Nema mamma.
Þessu var bara sópað undir tepp­
ið hjá okkur sem varð til þess að ég
þurfti að taka afstöðu til með hvaða
hætti ég vildi hafa samskipti við fjöl­
Séra Jóna Lovísa Jónsdóttir vílar ekki fyrir sér að synda á móti straumum. Hún
segir sjálfsbjargarviðleitnina sem kviknaði eftir skelfilega misnotkun í æsku hafa
gert hana að þeirri sterku konu sem hún er í dag.
Indíana Ása Hreinsdóttir
indiana@dv.is
Viðtal
Trúlofuð Sambýlismaður Jónu Lovísu er Sigur-
karl Aðalsteinsson hárgreiðslumeistari en
parið
deilir áhuga sínum á líkamsækt.
Með dótturinni Irma Ósk
fetar í fótspor mömmu.
„Bað Guð
að taka
reiðina
frá mér“