Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.2011, Blaðsíða 37

Menning | 37Helgarblað 16.–18. september 2011
Hvað er
að gerast?
Föstudagur
Laugardagur
Sunnudagur
16
sep
17
sep
18
sep
Söngfuglar í Salnum
Söng- og leikkonan Jana María
skemmtir ásamt Ívari Helgasyni
og hljómsveit. Tekið verður á móti
góðum gestum og gamlir tímar
rifjaðir upp í tali og tónum. Skemmt-
unin fer fram í Salnum í Kópavogi og
hefst klukkan 20. Aðgangseyrir er
2.500 krónur.
Blærinn í laufi
Söngvarinn góðkunni Jón Kr. Ólafs-
son heldur stórtónleikana Blærinn
í laufi í FÍH-salnum Rauðagerði
27 í kvöld. Einvala lið listamanna
kemur fram á tónleikunum, þau
Ragnar Bjarnason, Egill Ólafsson,
Gissur Páll Gissurarson, Anna Sigga
Helgadóttir, Kristín Sædal, Garðar
Guðmundsson og Jóhanna Linnet
ásamt Fjallabræðrum og söngtríóinu
Þrjár klassískar. Undirleik annast
hljómsveitin Spútnik ásamt Grétu
Salóme Stefánsdóttur á fiðlu og
Óskari Guðjónssyni á saxófón. Tón-
leikarnir hefjast klukkan 20.30 og
aðgangseyrir er 2.000 krónur.
Multi Musica
Útgáfutónleikar Multi Musica-hóps-
ins fara fram í Salnum í Kópavogi
í tilefni útgáfu plötunnar Unus
Mundus. Diskurinn hefur að geyma
þrettán lög frá ellefu löndum. Farið
er í ferðalag í fylgd tónlistar frá
Mexíkó, Chile, Kúbu, Brasilíu, Suður-
Afríku, Kenía, Indlandi, Rúmeníu,
Spáni, Grikklandi og ferðin endar á
Íslandi. Hópinn Multi Musica skipa
níu tónlistarmenn úr Skagafirði.
Tónleikarnir hefjast klukkan 20.30
og miðaverð er 2.500 krónur.
Verk Hildar Hákonar
Opnun á sýningu á verkum eftir Hildi
Hákonardóttur verður í Listasafni
ASÍ við Freyjugötu í dag klukkan 15.
Sýningin stendur til 9. október næst-
komandi og er aðgangur ókeypis. Á
sýningunni verða til sýnis mörg af
eldri verkum Hildar sem ekki hafa
verið sýnileg í tugi ára. Einnig verður
hægt að sjá nýtt verk sem Hildur
vann sérstaklega með Gryfjuna í
huga en það verk er sérstaklega
tileinkað bandaríska skáldinu og
natúralistanum H. D. Thoreau.
Gustavo Dudamel og
Sinfóníuhljómsveit
Gautaborgar
Tónleikar með Sinfóníuhljómsveit
Gautaborgar ásamt hinum heims-
þekkta Gustavo Adolfo Dudamel.
Hann er stjórnandi Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar í Gautaborg, tónlistar-
stjóri Los Angeles Fílharmoníunnar
og listrænn stjórnandi Orquesta
Sinfónica Simón Bolívar í heimalandi
sínu, Venesúela. Á efnisskrá tón-
leikanna verða meðal annars verk
eftir Tchaikovsky og Mozart.
Einleikari verður Martin Fröst.
Tónleikarnir hefjast klukkan 20 og
fara fram í salnum Eldborg í Hörpu.
Miðaverð er frá 5.900 krónum og upp
í 10.900 krónur.
úr geiranum, starfsmenn, geð-
lækna, iðjuþjálfa, sálfræðinga
og bæði núverandi og fyrrver-
andi starfsmenn. Við söfnuðum
þessu öllu saman og rannsókn-
arvinnan endaði í einhverri 200
blaðsíðna biblíu um þetta,“ segir
Ragnar sem leggur áherslu á að
mikilvægt hafi verið fyrir þau að
hafa staðreyndir á hreinu.
„Það fóru alveg þrír fyrstu
mánuðirnir í vinnu í þessa rann-
sókn. Við fengum mikla hjálp frá
Héðni Unnsteinssyni en hann
hefur setið báðum megin við
borðið, bæði verið inni á geð-
deild og hefur unnið fyrir al-
þjóðlegu geðheilbrigðisstofn-
unina. Hann er einn af þeim
sem hefur hvað mesta yfirsýn
yfir þessi málefni og það er mik-
il hjálp í því. Auðvitað er þetta
skáldskapur og við nálgumst
þetta út frá því að persónurn-
ar eigi bara sitt líf og fái að vera
þær sjálfar. Við gerðum þetta
vegna þess að við vildum ekki
gera eitthvað þar sem væru ein-
hverjar holur í raunveruleik-
anum. Maður stóð þá alla vega
ekki á gati þegar kom að því
hvort að eitthvað væri rétt eða
rangt. Síðan fengum við fólk til
að lesa yfir handritið bara til að
hafa á hreinu hvort að lyfjaheiti
og annað væri rétt og skammta-
stærðir og allt þetta.“
Fékk sérkennileg símtöl
Ragnar vildi ekki einblína á
geðsjúkdómana sjálfa heldur
persónurnar og þeirra litbrigði.
„Ég vildi ekki gera eitthvað
sem fjallar um sjúkdómana
sjálfa. Þeir fá alltaf fókusinn
en ég vildi bara fókusera fyrst
og fremst á þessar manneskjur
sem persónur. Ekki þylja upp
hvaða geðkvilla viðkomandi
persóna er að kljást við, hún er
bara eins og hún er.“
Hann segir marga hafa haft
áhyggjur af umfjöllunarefninu.
„Ég fékk sérkennileg sím-
töl í upphafi þegar fréttist að
ég væri að fara að gera þetta.
Svona áhyggjusímtöl og tölvu-
pósta frá hinum og þessum
sem höfðu áhyggjur af því að
það væri verið að fara að fjalla
um þetta og þá líka þetta tíma-
bil. Það eru tuttugu ár síðan og
þetta hefur náttúrulega breyst
mikið frá þeim tíma og það er
margt orðið betra í dag. Það
sem hefur breyst kannski hvað
mest er þessi hugmynd um
hælið sem er 200–300 ára gam-
alt fyrirbæri, sú hugmynd að
safna fólki á einn stað er eigin-
lega farin. Við erum að fjalla
um tíma sem er liðinn. Menn
höfðu líka smá áhyggjur af því
að fólk færi að halda að þetta
væri bara svona í dag.“
Hann segir að þó að hlut-
irnir séu breyttir í dag þá sé
kerfið ekki endilega gallalaust.
„Það eru kostir og gallar á öll-
um kerfum. Þessi hugmynd
um að loka alla sem eru geð-
veikir saman inni er kannski
farin en það er ekkert endilega
gott að fólk með geðsjúkdóma
sé bara heima hjá sér. Það er
einangrun sem fylgir því líka.“
Einhver saga bak við
hvern og einn
Inni á geðdeildinni á Heims-
endi stendur grunnskóla-
kennarinn Einar fyrir bylt-
ingu. Ragnar segir að á vissan
hátt megi líkja þessu við það
sem er í gangi á Íslandi í dag.
„Við erum að leika okkur dálít-
ið með þessa byltingu. Það er
ákveðinn valdapíramídi inni
á deildinni. Efst eru geðlækn-
arnir, síðan hjúkrunarfræðing-
arnir og svo almennt starfsfólk.
Neðst eru vistmennirnir. Það
sem við erum að leika okkur
með þarna er það þegar vist-
mennirnir rísa upp og taka
ábyrgð á eigin lífi. Og krefjast
þess að komið sé fram við þá
eins og jafningja. Þannig á ein-
hvern hátt þá mætti segja að
þetta sé svona smækkuð mynd
af íslensku samfélagi. Það er
verið að semja nýja stjórnarskrá
þarna og verið að reyna búa til
nýtt samfélag eftir einhverjar
hörmungar.“
Ragnar segir þættina líkjast
að einhverju leyti fyrri þáttum
sem hann hefur gert. „Þetta er
stærra verkefni og fleiri sem
koma að því. Hugmyndafræð-
in er ekkert ósvipuð. Þetta er
svona eins og vaktirnar voru,
svona blanda af gamni og al-
vöru. Það er dramatískur und-
irtónn og ástæða fyrir öllu. Við
fáum að kynnast þarna fólki
sem lítur í fyrstu út fyrir að vera
fyndið eða fáránlegt en það er
einhver saga á bak við hvern
einstakling. Hver og einn á sér
sína sögu. Bak við hvern ein-
stakling eru vonir og þrár og
á ákveðnum tímapunkti voru
ákveðnar væntingar sem ein-
staklingurinn hafði til lífsins.
Á einhverjum tímapunkti átti
hann foreldra sem gerðu vænt-
ingar til hans. Það voru allir ein-
hvern tímann á því skeiði. Síð-
an tekur lífið beygju og enginn
veit hvað gerist og það þarf að
tækla það.“
Málmhaus á kúabúi
Tökum á þáttunum lauk ný-
lega en eftirvinnsla er í fullum
gangi. Ragnar er strax farinn að
huga að næsta verkefni enda
segist hann alltaf hafa nokkur
verkefni í gangi i einu. „Reynsl-
an hefur kennt mér að það er
ágætt að hafa nokkur verkefni
í gangi. Stundum gengur eitt-
hvað ekki upp og þá er ekki
gott að standa á núllpunkti
með ekki neitt.“
Í pípunum er bíómynd í
fullri lengd sem gerist einnig
á því herrans ári 1992. „Þetta
er mynd sem fjallar um rúm-
lega tvítuga stelpu sem býr á
kúabúi á landsbyggðinni og
myndin gerist um vetur. Hana
dreymir um að verða þunga-
rokkstjarna.“ Hugmyndina að
myndinni segist hann hafa
fengið fyrir nokkrum árum. „Ég
er búinn að vera að skrifa þetta
lengi. Maður fær oft hugmynd-
ir mörgum árum áður en mað-
ur sest niður og vinnur þær.“
Myndina segir hann verða
melódramatíska líkt og mörg
verka hans. „Þetta endar alltaf
hjá mér í einhverri blöndu af
gríni og alvöru. Það er einhver
melódramatísk taug þarna.
Hún er kómísk en það er ein-
hver þungur undirtónn.“
„Bak við hvern
einstakling
eru vonir og þrár og
á ákveðnum tíma-
punkti voru ákveðnar
væntingar sem ein-
staklingurinn hafði til
lífsins.
„Heimurinn væri dálítið skemmti-
legri ef fólk fengi að vera bara með
sinn gula gúmmíkút út á götuhorni
Grunnskólakennarinn Einar Halldór Gylfason leikur kennarann Einar
sem hefur byltingu á geðdeildinni. Hann trúir því að hann einn geti sameinað
öll vinstri öflin í landinu og þess vegna sé hann lokaður inni á geðdeild fram
yfir kosningar.
Margeir Orri Hér sést Jörundur
Ragnarsson í hlutverki Margeirs Orra
sem er vistmaður á geðdeildinni.
Lúðvík iðjuþjálfi Pétur Jóhann leikur iðjuþjálfann Lúðvík sem er góður í
sínu starfi en stendur í ströngu við uppeldi á unglingsdóttur sinni.