Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.2014, Qupperneq 28

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
28 Umræða Helgarblað 20.–23. júní 2014
Fólk er í
toppformi
Hún er fluggáfuðÞá var ég karlmaður
Trausti rúinn ráðherra
Ástu Stefánsdóttur er leitað við Bleiksárgjúfur. - DVKatrín Axelsdóttir Sandholt dáleiðari upplifði frönsku byltinguna í öðru lífi. - DV
S
tjórnmálamenn eru kjörnir til
valda vegna þess að fólk treyst-
ir þeim til góðra verka og það
getur reynst þeim afdrifaríkt
að glata trúverðugleika sínum. Það er
erfitt að sjá hvernig þeir geta haldið
ótrauðir áfram þegar traustið er horf-
ið. Hanna Birna Kristjánsdóttir inn-
anríkisráðherra lagði trúverðugleika
sinn að veði í lekamálinu, þar sem
viðkvæmum upplýsingum um hæl-
isleitanda var lekið úr ráðuneytinu
í fjölmiðla. Í stað þess að taka málið
föstum tökum frá upphafi hefur hún
frá fyrsta degi verið á hlaupum und-
an ábyrgð sinni. Undanbrögð, flótti
og jafnvel ótti hafa einkennt fram-
göngu Hönnu Birnu í málinu.
Það var vont að sjá hana fullyrða
í ræðustól Alþingis að minnisblaðið
sem lekið var sé „ekki sambærilegt
við nein gögn í ráðuneytinu“, og að
engin staðfesting sé fyrir því að gögn
úr ráðuneytinu hafi komist í hend-
ur fjölmiðla: „Við höfum einungis
munnmæli um það,“ sagði hún.
Enn verra var að sjá hana draga
undirstofnanir innanríkisráðu-
neytisins að málinu og bendla lög-
fræðinga hælisleitenda og Rauða
krossinn við lekann, þegar henni var
fullljóst að þessir aðilar hefðu minn-
isblaðið ekki undir höndum. Hún
vissi það því minnisblaðið var tekið
saman af lögfræðingi í ráðuneytinu,
áframsent á ráðuneytisstjóra, ráð-
herra og aðstoðarmenn hans. Minn-
isblaðinu var síðan lekið til fjölmiðla,
en áður hafði einni setningu verið
bætt við það. Setningu sem innihélt
ærumeiðandi rógburð um hælisleit-
andann.
Þegar í ljós kom að lögreglan hef-
ur rökstuddan grun um að starfs-
maður innanríkisráðuneytisins hafi
lekið minnisblaðinu vildi Hanna
Birna ekki gefa upp hver það væri.
Undir eðlilegur kringumstæðum
færi hin grunaða í tímabundið leyfi
á meðan rannsókn málsins stend-
ur yfir, þar sem brotið getur í versta
falli varðað allt að þriggja ára fang-
elsi. Eins má færa rök fyrir því að
það hefði verið heppilegra ef Hanna
Birna hefði sjálf vikið tímabundið
þegar lögreglurannsókn hófst, þar
sem hún ber ábyrgð á ráðneytinu og
er um leið æðsta yfirvald lögreglunn-
ar, en hún sat áfram í skjóli flokks-
systkina sinna.
Og þegar þingmenn kröfðust
svara við því hvort það væri hún sjálf
eða pólitískir aðstoðarmenn henn-
ar sem liggja undir grun svaraði hún
engu: „Ég veit ekki hvernig þetta mál
er tilkomið. Ég veit ekki hversu oft ég
á að segja það,“ sagði hún á Alþingi.
Þá hafði samt komið fram að
starfsmaður ráðuneytisins var í
símasambandi við blaðamenn á 365
og Morgunblaðinu á meðan fréttirn-
ar voru í vinnslu. Minnisblaðið var
opnað í persónulegri tölvu hans og
hann spurður hvort hann vildi vista
breytingar sem gerðar höfðu ver-
ið á skjalinu. Áður hafði verið greint
frá því að aðstoðarmaður ráðherra,
Þórey Vilhjálmsdóttir, var í síma-
sambandi við blaðamenn á þessum
miðlum á þessum tíma. Í stað þess
að koma hreint fram og svara því
hvort Þórey lægi undir grun neitaði
ráðherra að svara.
Þess í stað birti ráðuneytið yfir-
lýsingu þar sem amast var út í sak-
sóknara fyrir að setja samtöl starfs-
manna ráðuneytisins í „sérkennilegt
samhengi“.
Það er í takt við annað. Ítrekað
hefur verið reynt að gera þeim sem
fjalla um málið upp annarlegar hvat-
ir. Hanna Birna hefur sakað þing-
menn um að „reyna ítrekað að gera
sér mat úr málinu“, talað um pólitísk-
an spuna, talsvart ljótan pólitískan
leik, og „skammað“ þingmann fyrir
að bera upp fyrirspurn á Alþingi.
Þá hefur Þórey reynt að draga trú-
verðugleika fréttaflutnings í efa með
því að segja hann til þess fallinn að
koma höggi á ráðherra.
Ítrekað hafa Hanna Birna, að-
stoðarmenn hennar og ráðuneyti
neitað að ræða málið við fjölmiðla
og jafnvel reynt að setja það sem skil-
yrði fyrir viðtölum að ekki sé spurt
um það.
Jafnvel nú, tekst ráðherra ekki
að axla ábyrgð á málinu. Víst er að
enginn hefur verið fundinn sekur um
refsivert athæfi. Enn á eftir að draga
málið til lykta. Enda snýst málið ekki
síður um viðbrögð ráðherra og heil-
indi hans. Úr því sem komið er er
ekkert sem bendir til þess að Hanna
Birna muni axla ábyrgð á málinu
ótilneydd. Því miður.
Eftir stendur ráðherra, rúinn
trausti og trúverðugleika. Illmögu-
legt er að treysta ráðherra sem fer
undan í flæmingi, fer með fleipur,
reynir ómaklega að koma sök á aðra
og tekur hugsanlega þátt í yfirhylm-
ingu á refsiverðu athæfi. Það grefur
ekki aðeins undan ráðherra held-
ur einnig trúverðugleika ráðuneytis-
ins og þeirra sem þar starfa, trausti
til stjórnvalda og grunnstoðum lýð-
ræðislegs samfélags, réttarríkinu og
lýðræðinu sjálfu. n
Pólitískur starfsmaður
Lekamálið er komið í sögu-
bækurnar sem eitt mesta póli-
tíska klúður sem sést hefur á
Íslandi í lengri tíma. Starfsmað-
ur innanríkisráðuneytisins sem
lak minnisblaðinu vildi minnka
spennuna sem var á ráðuneytinu
út af Tony Omos-málinu og lak
því minnisblaðinu en bjó þess í
stað til pólitíska katastrófu sem er
komin langt með að binda endi á
feril Hönnu Birnu Kristjánsdóttur.
Af lestri dómskjala í málinu að
dæma, og ályktunum út frá þeim,
var það pólitískt skipaður starfs-
maður sem lak minnisblaðinu
því embættismenn í ráðuneyt-
um skipta sér yfirleitt ekki af slíku.
Þegar tekið er mið af þessu koma
ekki lengur margir til greina.
Óþreyja Ólafs Ragnars
Ólafur Ragnar Grímsson forseti er
sagður vilja fátt heitar en að funda
með Barack Obama Bandaríkjafor-
seta. Forsetarn-
ir tveir hafa aldrei
hist fyrir utan
stuttan og óform-
legan fund í sófa
á flugvelli þegar
öldungaþingmað-
urinn Obama háði
kosningabaráttu sína um árið.
Ólafur á aðeins tvö ár eftir á valda-
stóli og því fer tíminn að verða
naumur. Ólíklegt er hins vegar að
Obama vilji hitta Ólaf Ragnar á
meðan Íslendingar halda óbreyttri
stefnu í hvalveiðum. Ólafur Ragn-
ar er því sagður viljugur til að
beita sér gegn hvalveiðunum.
Ágæt breyting
Þáttur Björns Inga Hrafnssonar, Eyj-
an, fer ágætlega af stað á sunnu-
dögum á Stöð 2 og leysir hann
hlutverk sitt sem
þáttastjórnandi
nokkuð vel. Björn
Ingi er áheyrilegri
sjónvarpsmaður
en Mikael Torfa-
son, yfirritstjóri
365, sem var ansi
upptekinn af sjálfum sér í sín-
um skammlífu sunnudagsþátt-
um, Minni skoðun, sem slegnir
voru af enda var áhorfið takmark-
að. Skoðanir Björns Inga eru hins
vegar ekki aðalatriðið í Eyjunni
heldur umræðuefnin. Svo hefur
Björn Ingi líka skúbbað í þáttun-
um, til dæmis því að Már Guð-
mundsson ætli að sækja um stöðu
seðlabankastjóra. Breytingin hjá
365 virðist því hafa verið ágæt.
Hefnd Jóns Steinars
Breiðsíðan sem Jón Steinar Gunn-
laugsson, fyrrum hæstaréttardóm-
ari, sendi Benedikt Bogasyni, dóm-
ara við sama rétt, vakti athygli á
fimmtudaginn. Spurði Jón Steinar
meðal annars að því hvort Bene-
dikt hefði farið að lögum þegar
hann veitti embætti sérstaks sak-
sóknara heimild til að hlera síma
Hreiðars Más Sigurðssonar árið
2010. Spurðu ýmsir sig hvort grein-
ina mætti rekja til þess að Bene-
dikt var einn þeirra sem kvað upp
sektardóm í máli Baldurs Guðlaugs-
sonar, aldarvinar Jóns Steinars, á
sínum tíma en niðurstaðan hefur
setið mjög í Jóni Steinari.
Sigvaldi Jónsson segir grænmetisætum fjölga á Íslandi. - DV
Framtíðin er furðuleg
M
ig dreymdi nýver-
ið undarlegan draum
sem vakti hjá mér ýmsar
spurningar. Og það sem
meira er, ég held að það
liggi jafnvel nokkur svör í þessum
spurningum.
Mig dreymdi að stækkun Íslands
til austurs og vesturs, með gliðnun
flekaskilanna sem liggja frá norðri
til suðurs, hefði farið svo rækilega
úr böndunum, að í stað nokkurra
sentímetra á ári, var um að ræða
hundruð kílómetra. Og í draumi
mínum varð þetta þess valdandi að
eftir nokkra hríð hafði Ísland stækk-
að svo gríðarlega, að önnur lönd
sukku í sæ. Staðan var því skyndi-
lega orðin sú, að einungis var um
eitt land að ræða í veröldinni. Þetta
gerði það að verkum, að einvörð-
ungu var um eina þjóð að ræða. Að
vísu taldi þjóðin rúma sjö milljarða.
En engu að síður var hlutum þannig
fyrir komið að einungis var um Ís-
lendinga að ræða.
Þessir landvinningar höfðu ekki
kostað neitt vopnaskak og ekki
minnist ég þess að hafa heyrt um
mannfall í draumi mínum. En nú
var sem sagt svo komið að íslensk
stjórnvöld réðu því hvernig fólk
háttaði trúmálum sínum, siðvenj-
um og öðru slíku.
Mér þótti ég standa við skrif-
stofubyggingu þar sem fulltrúar
báknsins afgreiddu umsóknir um
frávik frá því sem þótti samkvæmt
alíslenskum, þjóðlegum hefðum.
Ég fékk ekki betur séð en allir sem
þangað leituðu fengju synjun –
einkum á þeim forsendum að allt
þetta fólk, sem stokkið hafði upp á
Ísland á meðan önnur lönd sukku
í sjó, hafði hvorki náð að læra ís-
lensku né hafði því auðnast að taka
kristna trú. Auk þess hafði þetta fólk
ekki náð að temja sér þjóðlega siði.
Mér þótti sem ég stæði þarna
við musteri möppudýranna og
hugleiddi það hvað hefði áunnist
með því að nú væri einungis um
eitt, landamæralaust ríki að ræða.
Og ég spurði mig að því hvort ver-
ið gæti að einsleitni myndi á end-
anum færa okkur öllum þá ham-
ingju sem við leituðum. Ég fann svo
vel hvernig ég og mitt fólk þráðum
að vernda ótta okkar; vildum fyrir
alla muni ekki leyfa fjölbreytninni
að taka yfir. Við vildum friða ótt-
ann, halda honum í sóttkví heimsk-
unnar, leyfa óttanum að eiga sálir
okkar – hér eftir sem hingað til. Auð-
vitað er Ísland alltaf að stækka, um
leið og það er alltaf að fjúka burt. Og
auðvitað mun okkur Íslendingum
takast að vernda óttann sem lítur út
einsog fjöregg, en er í raun og veru
fúlegg. n
Sú hlýja býr í hjarta þér og hún er
oft á kreiki, kærleiksrík sú kenndin
er og kallast sveigjanleiki.
Kristján Hreinsson
Skáldið
skrifar
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Leiðari
„Innan-
ríkisráð-
herra lagði trú-
verðugleika
sinn að veði í
lekamálinu