Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.2014, Qupperneq 40

Helgarblað 20.–23. júní 201440 Skrýtið
 Heróín-hóstasaft
Hóstasaft sem innihélt heróín var þróað af
Bayer Laboratories árið 1898 – ári áður en
aspirín kom á markað. Það sem meira er,
hóstasaftið var markaðssett sérstaklega
fyrir börn. Heróín varð ekki lyfseðilsskylt í
Bandaríkjunum fyrr en árið 1914 en
framleiðsla þess var svo bönnuð tíu árum
síðar, árið 1924. Fljótlega eftir að heróínið fór
á markað fór að bera á fíklum og það leiddi
síðar til bannsins. Til að gæta allrar sanngirni
eru deyfilyf líkt og morfín og oxycodone enn
notuð í læknisfræðilegum tilgangi, þótt
tæknilega séu þau einungis notuð af þeim
sem þjást af miklum verkjum.
Heróín átti að
bæta heilsuna
n Ótrúlegar aðferðir fólks á fyrri tímum til að bæta heilsuna n Geislavirkir drykkir og bandormar
Í
aldanna rás hefur mannkynið
reynt ýmislegt til að komast hjá
veikindum og auka möguleika sína
á löngu og heilbrigðu lífi. Fram-
farir í læknavísindum á undan-
förnum áratugum hafa gert það að
verkum að í dag erum við betur með-
vituð um hvað er heilsusamlegt og
hvað ekki. Það sem áður þótti sjálf-
sagður hlutur af þeirri viðleitni þyk-
ir í dag hættulegt, beinlínis lífshættu-
legt. Business Insider tók á dögunum
saman nokkrar ótrúlegar staðreyndir
um þetta og prísa vafalaust margir sig
sæla að vera uppi í dag. n
Einar Þór Sigurðsson
einar@dv.is
 Heilsa Í dag
lætur fólk sér nægja
að stunda hreyfingu
og innbyrða hollan
mat til að halda góðri
heilsu. Það hefur ekki
alltaf verið þannig.
 Bandormar gegn offitu Snemma á 20. öldinni byrjaði fólk
að sýkja sjálft sig af gjörhreinsuðum bandormum til að missa líkamsþyngd. Hugmyndin
var sú að þar sem bandormar eru sníkjudýr myndu þeir nærast á mat sem fólk lét ofan í
sig. Því myndi það í raun deila hitaeiningunum sem það innbyrti með ormunum. Gallinn
er sá að bandormar geta valdið talsverðum usla í fólki; valdið miklum og sárum
kviðverkjum, höfuðverk, ógleði, niðurgangi og/eða harðlífi. Þó að afar fáar heimildir séu
til um að þetta hafi verið útbreitt eru til gögn, að sögn Business Insider, sem renna
stoðum undir það að þetta hafi verið stundað í einhverjum mæli að minnsta kosti.
 Tóbakstannkrem Tóbak var lengi talið allra meina bót.
Heimildir eru til um það að á 16. öld hafi það verið reykt til yndisauka en einnig til
heilsubótar. Þannig hafi það gagnast gegn höfuðverkjum, kvefi og þreytu. Þá eru
einnig til heimildir um að það hafi verið notað sem deyfilyf. Á Indlandi var tóbak
talið sérstaklega gott fyrir tennurnar og var meðal annars þróað sérstakt
tóbakstannkrem sem síðar var að vísu bannað.
 Geislavirkir drykkir Snemma
á 20. öldinni taldi fólk að gott væri að komast í
snertingu við geislavirk efni. Þannig voru til dæmis
seldir geislavirkir eyrnalokkar og geislavirk teppi sem
áttu að létta gigtveikum einstaklingum lífið.
Geislavirkar snyrtivörur voru einnig seldar en þær áttu
að berjast gegn öldrun. Geislavirkt vatn naut hins
vegar mestra vinsælda og átti það að hafa ýmis
bætandi áhrif á heilsuna. Iðnjöfurinn Eben Byers, sem
þótti frábær golfari á sínum tíma, sagðist drekka þrjú
glös af geislavirku vatni, Radithor, á degi hverjum. Það
er skemmst frá því að segja að Byers lést árið 1932, 51
árs að aldri. Banamein hans var krabbamein.
 Kvikasilfur gegn kynsjúkdómum Á 16. öld var kvikasilfur
talið gagnast í baráttunni gegn sárasótt og var sjúklingum ráðlagt að nudda því á sýkt svæði.
Þegar sú meðferð virtist einfaldlega gera sýkinguna verri voru sjúklingar settir í gufubað og
látnir anda að sér efninu. Þetta var talið virka og sagði til að mynda læknir að nafni John Hunter
að hann hefði læknað sig af sárasótt með fyrrgreindri meðferð. Engin staðfesting er þó til á því
að þetta hafi virkað. Ef sjúkdómurinn er ekki meðhöndlaður leggst hann í dvala og líklegt má
telja að það hafi gerst hjá Hunter. Þess má geta að þessi sami læknir lést úr hjartaáfalli árið 1793
eftir að hafa rifist heiftarlega við samstarfsmann sinn á St. George-sjúkrahúsinu í Skotlandi.
 Blóðtaka Að láta taka úr sér blóð var læknismeðferð sem notuð var í þúsundir ára og var talið
að hún væri allra meina bót. Þeir sem þjáðust af lungnabólgu, bakverkum, gigt, höfuðverkjum og þunglyndi
nýttu sér þessa meðferð með misjöfnum árangri þó. Talið er að meðferðin hafi átt uppruna sinn að rekja til
Egyptalands hins forna og var hún notuð þar til snemma á 20. öldinni. Upphaflega var talið að illir andar í
mannslíkamanum orsökuðu sjúkdóma, en hægt væri að losna við þá með blóðtöku. Síðar var talið að
blóðtaka gagnaðist þeim sem þjáðust af of háum blóðþrýstingi.
 Snákaolía „Þetta er bara snáka-
olía“ er stundum sagt um vörur sem eiga að
búa yfir ótrúlegum eiginleikum, en þegar á
hólminn er komið er ekki um neitt annað en
svik að ræða. Snákaolía var meðal sem unnið
var úr kínverskum vatnasnákum. Þessi
tiltekna olía var talin góð – og er raunar enn
þann dag í dag talin góð – gegn ýmsum
kvillum. Þegar þúsundir kínverskra
farandverkamanna fóru til Bandaríkjanna til
að leggja járnbrautarteina töldu einhverjir að
hægt væri að græða á hugmyndinni þar.
Svikarar hófu sölu á snákaolíu úr skröltormum
sem hafði ekki sömu verkun og kínverska
snákaolían og gagnaðist raunar engum.