Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2014, Blaðsíða 21

Fréttir Erlent 21Helgarblað 29. ágúst–1. september 2014
P
ark Yeon-mi áttaði sig á því
að eitthvað var bogið við
fæðingarland sitt, Norður-
Kóreu, eftir að hafa laum-
ast til að horfa á bandarísku
stórmyndina Titanic. Park tilheyrir
hinni svokölluðu svartamarkaðskyn-
slóð í Norður-Kóreu, kynslóð sem
fer stækkandi að hennar sögn. Þessi
kynslóð fær sífellt fleiri upplýs-
ingar um lífið utan Norður-Kóreu í
gegnum varning af ýmsu tagi sem
smyglað er til landsins; útvörpum,
USB-lyklum og DVD-diskum svo
dæmi séu tekin.
Hliðhollari kapítalismanum
Park, sem í dag er tvítug, flúði
Norður- Kóreu árið 2007 ásamt fjöl-
skyldu sinni. Í viðtali við breska blað-
ið Guardian sem birt var á dögunum
segir Park frá lífinu í Norður-Kóreu,
einu einangraðasta ríki heims,
svartamarkaðskynslóðinni og bar-
áttunni gegn yfirvöldum í Norður-
Kóreu sem hún heyr í nágrannarík-
inu Suður-Kóreu. Í grein Guardian
kemur fram að sífellt fleiri Norður-
Kóreumenn snúist gegn yfirvöldum,
séu orðnir hliðhollari kapítalisman-
um og farnir að snúa baki við komm-
únismanum í landinu.
Neydd til að horfa á aftöku
Þegar Park var níu ára var hún neydd
til að horfa á aftöku á móður bekkjar-
systur sinnar. Glæpur hennar var að
hafa lánað suðurkóreska kvikmynd
til vinar síns, mynd sem síðar komst
í hendur yfirvalda. Íbúum bæjar-
ins sem Park bjó í var safnað saman
á stóran íþróttaleikvang til að horfa
á aftökuna. „Hún var drepin fyrir
framan okkur. Ég stóð við hlið dóttur
hennar,“ segir Park sem í dag starfar
fyrir hugveituna Freedom Factory
Co í Seúl, höfuðborg Suður-Kóreu.
Hlutverk hugveitunnar er að vekja
athygli á þeim harðneskjulegu að-
stæðum sem milljónir íbúa Norður-
Kóreu þurfa að búa við.
Upplýsingum haldið frá þegnum
Í Norður-Kóreu er stranglega bann-
að að fylgjast með því sem er í gangi
utan landamæranna. Stjórnvöld
leggja sig fram um að halda upplýs-
ingum frá þegnum sínum og þess
vegna er það talið glæpsamlegt að
horfa á eða hlusta á erlenda fjöl-
miðla. Þetta á ekki bara við um fjöl-
miðla heldur einnig annars konar
afþreyingu, líkt og kvikmyndir eða
sjónvarpsþætti, sem gæti verið á
öndverðum meiði við stefnu eða
skoðanir stjórnvalda. Hörðum refs-
ingum er beitt gegn þeim sem brjóta
gegn þessum reglum; allt frá þrælk-
unarvinnu til fangelsisdóms og í
einstaka tilfellum er fólk tekið af lífi.
Erlent afþreyingarefni vinsælt
Þrátt fyrir þetta nýtur afþreyingar-
efni að utan, til dæmis frá Bandaríkj-
unum eða Suður-Kóreu, nokkurra
vinsælda í Norður-Kóreu. Efn-
inu er smyglað til landsins frá Kína
og svartamarkaðsbrask með efnið
er nokkuð algengt, að sögn Park.
Park segir í viðtalinu við Guardi-
an að harðari refsingum hafi verið
beitt ef einstaklingar voru gómað-
ir með efni frá Bandaríkjunum eða
Suður- Kóreu. Refsingarnar hafi ver-
ið vægari ef um hafi verið að ræða til
dæmis Bollywood-myndir eða efni
frá Rússlandi.
„Ómetanlegur gluggi“
Þó svo að móðir vinkonu hennar hafi
verið tekin af lífi fyrir framan hana
og bekkjarfélaga hennar, segir Park
að hún og vinir hennar hafi ekki gef-
ið upp á bátinn að horfa á bannað
efni. Um hafi verið að ræða „ómet-
anlegan glugga til að sjá hvað væri í
gangi utan landsteinanna“. Hún segir
að uppáhaldsmyndirnar hennar hafi
verið Titanic, James Bond og Pretty
Woman. Um var að ræða svokallaðar
sjóræningjaútgáfur sem smyglað
var til landsins frá Kína. Verð á einni
DVD-mynd var svipað og verð á
tveggja kílóa hrísgrjónapoka og þess
vegna hafi myndirnar verið látnar
ganga milli fólks. „Fólk var svangt og
það voru ekki margir sem höfðu efni
á að kaupa marga DVD-diska.“
Upplýsingar eru lykillinn
Park flutti nýlega ræðu á ráðstefnu
sem haldin var í New York fyrir hönd
hugveitunnar sem hún starfar fyrir. Á
ráðstefnunni var fjallað um nýjar leið-
ir til að koma upplýsingum á öruggan
hátt inn í Norður-Kóreu, þannig að
fólk fái tækifæri til að sjá gluggann
sem Park vísaði til hér að framan.
Hún segir að upplýsingar séu lykill-
inn að frelsi fyrir íbúa Norður-Kóreu.
Ástarsögurnar höfðu áhrif
Í viðtalinu við Guardian segir Park
að ástarsögur frá Hollywood hafi haft
mikil áhrif á þá ákvörðun hennar að
yfirgefa landið. „Allt í Norður-Kóreu
fjallaði um leiðtogann, allar bækurn-
ar, tónlistin og það sem var í sjón-
varpinu. Mér brá þegar ég horfði á
Titanic þegar aðalsöguhetjan fórn-
aði lífi sínu fyrir konuna en ekki fyrir
landið sitt – ég skildi ekki þann hugs-
unarhátt. Mér fannst líka athyglisvert
að þótt sagan hafi gerst fyrir hund-
rað árum var landið okkar ekki jafn
þróað og í kvikmyndinni,“ segir hún
og bætir við að í Norður-Kóreu sé að-
eins leiðtoginn dáður og elskaður.
„Í norðurkóreskri menningu er það
álitið skammarlegt að tjá ást sína á
öðrum en leiðtoganum.“ Hún segir
að þegar hún horfði á Titanic hafi
hún áttað sig á því að ekki væri allt
með felldu í Norður-Kóreu. „Allir, al-
veg sama af hvaða kynþætti, virtust
ástríkir – af hverju leyfðu valdhafar
okkar það ekki?“
Faðir hennar fangelsaður
Þó að Park hafi horft mikið á erlend-
ar kvikmyndir var það ekki það sem
varð til þess að hún ákvað að yfirgefa
landið. Þá ákvörðun tók hún eftir að
faðir hennar var fangelsaður fyrir að
sýsla með málma við kínverska að-
ila. Þá vissi fjölskylda hennar að nú
væri réttur tími til að yfirgefa Norður-
Kóreu. Föður hennar var sleppt úr
haldi eftir að hann greindist með
krabbamein og í kjölfarið ákvað fjöl-
skyldan að fara. Þau fóru til Kína og
þaðan til Mongólíu eftir að hafa far-
ið huldu höfði í Kína í átján mánuði.
Þar var þeim veitt aðstoð til að fara til
Suður-Kóreu þar sem fjölskyldan býr
í dag. Park segist hafa fulla trú á því
að ungir íbúar Norður-Kóreu geti og
muni þegar fram líða stundir breyta
gangi mála í landinu. Sjálf á hún
sér þann draum að geta farið aftur
til frjálsrar Norður-Kóreu þar sem
íbúar njóta lífsins. „Allar kvikmynd-
irnar sem við sáum um ástina höfðu
áhrif á mig og mína kynslóð. Við vilj-
um ekki lengur deyja fyrir valdhaf-
ana, við viljum deyja fyrir ástina.“ n
Einar Þór Sigurðsson
einar@dv.is
Flúði land Park
var ung að árum
þegar hún sá
móður vinkonu
sinnar tekna af
lífi. Hún vonast
til að geta snúið
aftur til frjálsrar
Norður-Kóreu.
Leiðtoginn Kim Jong-un er leiðtogi Norður-Kóreu. MyNd REUtERS
titanic Stórmyndin Titanic frá árinu 1997
opnaði meðal annars augu Park fyrir því að
ekki væri allt með felldu í Norður-Kóreu.
„Mér brá þegar ég
horfði á Titanic
þegar aðalsöguhetjan
fórnaði lífi sínu fyrir
konuna en ekki fyrir
landið sitt – ég skildi ekki
þann hugsunarhátt.
Áttaði sig eftir að
hafa horft á Titanic
n Park Yeon-mi flúði Norður-Kóreu n Tilheyrir svartamarkaðskynslóð sem fer stækkandi