Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2014, Blaðsíða 24

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
24 Umræða Helgarblað 29. ágúst–1. september 2014
Gangur 365
Atgangurinn á 365 og starfslok
Mikaels Torfasonar og Ólafs
Stephensen hafa eðlilega vakið
mikla athygli í samfélaginu. Slík­
ar aðstæður eru hins vegar alls
ekki nýmæli á 365.
Þannig hóf Ólafur störf á Frétta­
blaðinu fyrir meira en fjórum eft­
ir að Jón Kaldal hafði verið rekinn
fyrir að vera ekki nægilega hlýð­
inn, eins og samskipti hans við
Jón Ásgeir um Atla Fannar Bjarkar-
son sýndu fram á. Að sama skapi
var Mikael settur yfir Ólaf í fyrra
eftir atgang á 365 í tengslum við
starfslok tveggja blaðamanna
sem stóðu upp í hárinu á Jóni
Ásgeiri og mótmæltu inngripum
hans í störf þeirra. Ólafur stóð
með þeim opinberlega.
Þannig eru slíkar hreinsanir og
breytingar hjá 365 orðnar reglu­
bundnar og má segja að þær séu
eins konar gangur 365 og Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar; viðbragð
við því þegar yfirmenn þykja ekki
nægilega hlýðnir.
Fæðardeila fjárfesta
Hanaslagurinn á milli Björg-
ólfs Thors Björgólfssonar og Ró-
berts Wessmann heldur áfram
og er nú orðinn
svo langvinnur
að hann minn­
ir á fæðardeilu
í Íslendinga­
sögunum.
Nú hefur Björgólf­
ur Thor stefnt Ró­
berti Wessmann vegna viðskipta
sem þeir áttu í saman fyrir hrun
og krafið hann um 300 milljón­
ir króna í bætur. Róbert svarar
Björgólfi með ísfötuáskorun og
segir fjárfestinn þurfa smá kæl­
ingu.
Deilur þeirra Björgólfs og Róberts
eru komnar á það stig að það
þjónar líklega hagsmunum þeirra
beggja best að grafa stríðsöxina
í staðinn fyrir að halda áfram
málaferlum og ísfötuáskorunum.
Dómurinn ruddur
Þann 12. september verður mál­
flutningur í meiðyrðamáli Jóns
Steinars Gunnlaugssonar gegn
Þorvaldi Gylfasyni
í Hæstarétti Ís­
lands. Jón Steinar
tapaði málinu í
héraði.
Sá fáheyrði at­
burður átti sér
stað í málinu að
dómurinn var ruddur vegna þess
að Jón Steinar var sjálfur hæsta­
réttardómari og því voru allir
hæstaréttardómararnir vanhæfir
til að dæma í málinu.
Fyrir vikið þurfti að kalla til utan­
aðkomandi dómara og er um að
ræða héraðsdómarana Símon
Sigvaldason, Ragnheiði Harðar-
dóttur og Ásmund Helgason. Mál­
ið snýst um þau ummæli Þor­
valdar í þýsku hagfræðitímariti að
Jón Steinar hefði komið að því að
semja kæru til Hæstaréttar vegna
stjórnlagaráðskosninganna en
sjálfur var hann dómari við rétt­
inn á þeim tíma.
Hanna Birna er byrjuð að gjósa!
Þ
ví var einhverju sinni hvísl­
að í mín eyru, að heiðarleik­
inn sýndi gáfnafar manna
af meiri nákvæmni en allar
þær – svokölluðu – gáfulegu kúnst­
ir sem felast í því að geta romsað
uppúr sér tilvitnunum, spakmæl­
um, talnarunum og öðru því sem
almennt er sagt sýna gáfur manna
með hvað gleggstum hætti. Þegar
Grikkir lögðu grunn að lýðræði og
komu fram með þær hugmyndir
sem áttu að bæta manninum stöðu
og afkomu í náttúrunni, höfðu þeir
í hyggju að gefa hugsjónum réttlætis
byr undir báða vængi. Þetta var hið
göfuga markmið, jafnvel þótt þeir
stunduðu sjálfir þrælahald og kúg­
un kvenna. Grunntónninn var,
að hefja vitund mannsins yfir flá­
ræði og skepnuskap; að gefa anda
mannsins gildi og gefa samfélagi
manna von; að virkja hlutina og
virða manninn. Þetta var það sem
hugsuðir þess tíma reyndu að koma
á framfæri þegar þeir lögðu drög að
stjórnmálaumræðu, rökræðulist og
öðrum þörfum þjónum viskunnar.
En svo gerðist það í aldanna rás, að
stjórnmál hættu að snúast um það
að virða manninn og virkja hlutina.
Reyndin breyttist í sýnd og sýndin
varð að reynd; græðgi, hégómi og
fals urðu hin ríkjandi öfl og sneru
dæminu á hvolf. Hér þótti skyndi­
lega við hæfi að virkja manninn og
virða hlutina. Maðurinn, þessi göf­
uga skepna, fékk skyndilega lævísan
andstæðing innan eigin raða: stjórn­
málamanninn. Og núna var viskan
fólgin í því að geta snúið útúr, geta
sýnt kænsku, vera slóttugur, töfra
fram hið ómögulega með blekking­
um og búa til skrautlegt safn þykju­
stuleikja og sýndarmennsku. Kjarni
málsins er þessi, (og leggið þessi orð
vel á minnið, kæru vinir): Þeir sem
tóku að sér að stjórna í nafni lýð­
ræðis, vissu að þeir gætu að eilífu
stólað á gæsku þeirra, sem af göfug­
lyndi sínu, trúa á mátt visku og rétt­
lætis. Hér ætla ég að leyfa mér þann
unaðslega munað að endurtaka um
leið og ég vitna í mig: „Þeir sem tóku
að sér að stjórna í nafni lýðræðis,
vissu að þeir gætu að eilífu stólað
á gæsku þeirra, sem af göfuglyndi
sínu, trúa á mátt visku og réttlæt­
is.“ Og þetta innbyggða göfuglyndi,
þessi endalausa gæska og þetta þol­
gæði sem fær okkur öll til að sætta
okkur við það, að núna njóta hlutir
virðingar á meðan menn eru virkj­
aðir til verka, ætlar að reynast okkur
fótakefli í stað flugþols. n
Sem ráðherra má rafta sjá,
sem rífast mest á fundum
og hafa víst þann háttinn á
að hugsa aðeins stundum.
Kristján Hreinsson
Skáldið
skrifar
Fjölmiðladólgar
Tvisvar hætt Ólafur
Stephensen hefur tvisvar
hætt á dagblöðum vegna
afskipta eigenda af ritstjórn-
arlegu sjálfstæði miðlanna
sem hann hefur stýrt.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Leiðari
A
tburðir síðustu daga hjá fjöl­
miðlafyrirtækinu 365 sýna
enn og aftur fram á hve um­
hverfi fjölmiðla á Íslandi er
frumstætt og hve lítil virðing
er borin fyrir ritstjórnarlegu sjálfstæði
blaða­ og fréttamanna hjá eigendum
sumra stórra fjölmiðla. Kannski seg­
ir þetta frumstæða fjölmiðlaumhverfi
okkur meðal annars hvað íslenskt
samfélag er að mörgu leyti sjálft frum­
stætt. Auðæfi og vald eru allt; virðing
stórra eigenda fjölmiðla fyrir gild­
um eins og ritstjórnarlegu sjálfstæði
blaðamanna og mikilvægi þess fyrir
umræðuhefð í lýðræðissamfélögum
skiptir engu, eða litlu, í samanburði
við vilja og frekju þeirra sem eiga fjöl­
miðlana. Ekki þarf að tala mjúklega
eða af virðingu um slíka fjölmiðla­
eigendur því þeir hafa fjárfest í fjöl­
miðlum á annarlegum forsendum.
Ólafur Stephensen lét af störfum í
vikunni sem ritstjóri á stóru íslensku
blaði í annað sinn vegna ágreinings
við eigendur út af afskiptum af rit­
stjórnarlegu sjálfstæði. Fréttablaðs­
ritstjórinn var áður á Morgunblað­
inu og stýrði því á kannski einu besta
skeiði þess í ritstjórnarlegum skiln­
ingi, eftir hrunið 2008 þegar blaðið
lenti í fanginu á Íslandsbanka og var
tímabundið ekki háð neinu eigenda­
valdi. Svo keyptu stór útgerðarfélög
Morgunblaðið um haustið 2009 og
Ólafi var ekki vært lengur í starfi af því
sjálfstæði ritstjórnar hans var ekki virt
af nýju eigendunum. Ólafi var ýtt út,
Davíð Oddsson var ráðinn í staðinn;
blaðið tapaði þúsundum áskrifenda
og var eyðilagt í blaðamannalegum
skilningi. Í dag er það málgagn sér­
hagsmunahóps þar sem í bland birt­
ist oft fínt efni um menningu, veiði
og annað sem eigendurnir hafa ekki
áhuga á og snertir ekki hagsmuni
þeirra.
Ekki hafa margir íslenskir ritstjórar
þurft að yfirgefa blöð tvívegis út af af­
skiptum eigendanna, að minnsta
kosti í seinni tíð. En Ólafur er einn
þeirra – og kannski sá eini. Segja verð­
ur um Ólaf að hann nýtur nokkurrar
virðingar meðal blaðamanna, og
hugsanlega stórs hluta almennings,
fyrir heilindi og fagmennsku. Ekki
síst í ljósi þess hvernig hann hefur
nú skilið við tvö dagblöð þar sem af­
skipti eigendanna af ritstjórnarlegu
sjálfstæði fjölmiðlanna hafa orðið of
íþyngjandi og sérhagsmunagæslan
of römm. Ólafur hefur líklega bara
verið kominn með nóg, líkt og lesa
mátti í beittum leiðara hans í vikunni,
enda hefur ýmislegt gengið á hjá 365
eftir að hann tók við starfinu á Frétta­
blaðinu. Sjálfsagt var uppsögn Ólafs
einungis tímaspursmál enda hefur
hann staðið með blaðamönnum hjá
365 gegn eigendunum í nokkur skipti.
Eitthvert korn hefur svo fyllt mælinn.
Örlög Ólafs eru að mínu mati dapur­
leg.
Svo var Mikael Torfasyni einnig
sagt upp en samkvæmt heimildum úr
Skaftahlíðinni hafa þeir Ólafur stað­
ið hlið við hlið um skeið og reynt að
verja sjálfstæði ritstjórna fyrirtækis­
ins.
Svipaða, en þó ekki alveg sömu,
sögu má segja um atburði liðinna
daga sem snerta hluthafahóp DV. Nýr
hluthafi í blaðinu, Björn Leifsson í
World Class, gefur það út að ástæð­
an fyrir fjárfestingu hans sé að koma
núverandi ritstjóra, Reyni Trausta­
syni, frá af því hann sé „mannorðs­
morðingi“. „Might makes right“ sagði
ítalski stjórnspekingurinn Machia­
velli; eini mælikvarðinn á réttmæti
aðgerðar er vald, til dæmis peninga­
vald. Tilgangurinn helgar meðalið.
Maður má ef maður á; sá sem á pen­
ing hann má gera það sem hann vill
í krafti auðvalds síns, jafnvel þótt það
sé svívirða.
Þegar litið er á þá staðreynd að
Björn Leifsson er skjólstæðingur Sig­
urðar G. Guðjónssonar, lögmanns
sem farið hefur fyrir hópi manna sem
ætlar sér að reyna að ná yfirhöndinni
í hluthafahópi DV á hluthafafundi
sem fram fer í dag, þá spyrja menn sig
eðlilega að því hvort Björn sé að tala
máli allra í hópnum. Er eitt af mark­
miðum yfirtökunnar að reka ritstjór­
ann? Af þessu sést að hugsanlegri
uppsögn ritstjórans hlýtur að fylgja
óbragð og óþægileg slóð inn í fram­
tíðina. Leggja menn virkilega upp í
milljóna fjárfestingar í dagblaði til að
reka einn mann? Ætla menn að fjár­
festa fyrir milljónir í fjölmiðli til að
eyðileggja hann eða lama til ólífis?
Verður DV svo eins og Fréttablaðið
þar sem ritstjóri eftir ritstjóra verð­
ur látinn fara, eða hann segir upp,
þegar hann skirrist við að framfylgja
eigendavaldinu? Hver veit?
Sporin og fyrirliggjandi upplýs­
ingar eru satt að segja óþægilegar
og boða ekkert gott. Við sjóndeildar­
hringinn glittir sannarlega í ógn við
ritstjórnarlegt sjálfstæði DV.
En auðvitað vona ég að ég hafi
rangt fyrir mér. Á meðan eru aðrir
eigendur blaðsins, starfsmenn þess,
lesendur og aðrir sem fylgjast með
því uggandi og í óvissu með ætlun
þessara hluthafa með fjölmiðilinn,
alveg eins og starfsmenn fjölmiðla
365 vita nú ekkert hvert fyrirtækið
sem þeir vinna hjá stefnir í kjölfarið
á nýjustu hreinsununum á ritstjór­
unum.
Þeir auðugu aðilar sem kunna
ekki að fara almennilega með fé sitt
og misnota auð sinn jafnvel til níð­
ingsverka eru kannski réttnefndir
auðdólgar. Slíkir menn sem fjárfesta
í fjölmiðlum til þess eins að misnota
þá og brjóta gegn þeim reglum sem
liggja til grundvallar allri réttnefndri
fréttamennsku og fjölmiðlun eru þá
einnig kannski líka réttnefndir fjöl­
miðladólgar því þeir kunna ekki að
eiga fjölmiðla. DV er ekki fullkom­
inn fjölmiðill, frekar en Fréttablaðið,
og hefur sannarlega gert sín mistök
í gegnum tíðina. En miðlarnir eiga
sannarlega ekki skilda slíka mis­
notkun. Með henni er brotið gegn
miðlunum sjálfum, starfsmönnum
þeirra, lesendum og öllum almenn­
ingi.
Inntakið í meginreglum frjálsrar
fjölmiðlunar er að ritstjórnir skuli
njóta ritstjórnarlegs sjálfstæðis og
vera frjálsar og óháðar undan af­
skiptum og oki eigendanna. Því
miður virðist landslag íslenskra fjöl­
miðla vera þannig um þessar mund­
ir að margir eigendur fjölmiðla eru
fjölmiðladólgar sem ættu að gera
eitthvað annað en að vasast í slíkum
rekstri af því þeir misbjóða því fagi
sem fjölmiðlun og fréttamennska
er. Það má þá alltaf reyna fyrir sér
í smásölu, verksmiðjuframleiðslu
eða útgerðinni þar sem reglurnar
og lögmálin eru sannarlega öðru­
vísi. Fjölmiðladólgarnir eru eins
og bókaútgefendur sem brenna
bækurnar sem þeir prenta eða gall­
eríistar sem eyðileggja bara alltaf
málverkin sem þeir fá til sýninga.
Við Íslendingar virðumst ennþá
vera á járnaldarstiginu þegar kem­
ur að fréttamennsku og fjölmiðlun;
fjölmiðlaeigendur bera margir litla
sem enga virðingu fyrir faginu líkt
og sá sem skemmir almannagæði af
eigingjörnum hvötum. n
Hún er bara í rúst
Ættingi konu sem varð fyrir árás sambýlismanns síns. – DV
Tölvupósthólfinu okkar?
Hanna Birna Kristjánsdóttir gaf misvísandi svör í Kastljósi. – Kastljós
Ég náði þó að
segjast elska hana
Aron Már missti litlu systur sína í bílslysi. – Blær