Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2014, Blaðsíða 19

Helgarblað 29. ágúst–1. september 2014 Fréttir 19
Saga fiskeldis á Íslandi
Fiskeldi á sér nokkuð langa sögu á Íslandi. Í úttekt sem Valdimar Ingi Gunnarsson, einn
meðlima sérfræðihópsins sem vann að tillögum fyrir hið nýja frumvarp, gerði ásamt
Guðbergi Rúnarssyni í grein sem birtist á sjavarutvegurinn.is árið 2004, kemur fram að
fyrsta klakstöðin hafi verið byggð hér á landi 1884 en eldi á matfisk hófst ekki fyrr en
1942 í Kelduhverfi í Öxarfirði. Þá hófst fóðrun urriða en 1951 hófst eldi á regnbogasilungi
og 1952 eldi á laxaseiðum. Laxeldisstöð ríkisins var svo sett á laggirnar í Kollafirði árið
1961.
Áhugi á eldi jókst svo til muna á níunda áratugnum en rekstur gekk illa og lagðist
víðast hvar af á þeim tíunda. Frá árinu 2000 var síðan nokkuð stöðugur vöxtur þar
til annað bakslag átti sér stað árið 2007. Þá lagðist af laxeldi Samherja í Mjóafirði en
framleiðsla fór úr tæplega 10.000 tonnum metárið 2006 í um 5.500 tonn árið 2007. Nú
er framleiðsla hins vegar aftur komin á fullt skrið og var um 7.000 tonn árið 2013. Mest af
bleikju eða 3.200 tonn og 3.000 tonn af laxi.
Búist er við því að framleiðslan geti allt að tvöfaldast á allra næstu árum en þó
nokkrar stórar eldiseiningar gangast nú undir umhverfismat.
n 2013 – 7.053 tonn
n 2012 - 7.431 tonn
n 2011 - 5.309 tonn
n 2010 - 5.050 tonn
n 2009 - 5.165 tonn
n 2008 - 5.029 tonn
n 2007 - 5.622 tonn
n 2006 - 9.961 tonn
n 2005 - 8.424 tonn
n 2004 - 8.285 tonn
n 2003 - 6.232 tonn
n 2002 - 3.657 tonn
Heildarframleiðsla undanfarin ár
Heimild: Ársskýrsla dýralæknis fisksjúkdóma 2013
Framtíðarhorfur í sjávarútvegi og fiskeldi
Í sameiginlegri skýrslu OECD og FAO: Agricultural Outlook
2013–2022 sem kom út í fyrra er fjallað um þróun verðmyndun-
ar, framleiðslu og neyslu matvæla á árunum 2013 til 2022. Þar
kemur fram að verð á fiskafurðum mun hækka mikið á tímabilinu.
Ástæðan er samspil aukinnar eftirspurnar, aukins framleiðslu-
kostnaðar og minni framleiðsluvaxtar í bland við óstöðugleika í
verði og framboðssveiflur. Því er einnig spáð að verð á fiskolíu og
mjöli muni hækka mikið á tímabilinu vegna aukinnar neyslu og
minni framleiðsluvaxtar sem aftur gæti leitt til hærri fóðurkostn-
aðar í fiskeldi.
Fiskeldi mun aukast mikið á tímabilinu og hlutfall eldisfisks
af fiskneyslu í heiminum verður orðið stærra en hlutfall veiða árið
2015. Þótt eldi aukist mikið mun hlutfallslegur vöxtur þess minnka
vegna hækkandi verðs á lýsi og mjöli, plássleysis undir eldi og
hækkandi orkukostnaðar. Veiðar á heimsvísu munu aukast lítil-
lega á tímabilinu vegna stofna sem ná sér á strik, betri veiðistjórn-
unar og vegna minna brottkasts.
Í skýrslunni er því spáð að efnahagur þróunarlanda (e.
developing countries) muni batna á tímabilinu og vegna þess
muni neysla í þeim löndum breytast. Það er að segja að prótínn-
eysla muni aukast. Neysla (ársneysla á fiski á mann) á fiski mun
aukast úr 19 kílóum að meðaltali árin 2010–2012 í 20,6 kíló árið
2022. Mest verður aukningin í þróunarlöndum og minnst innan
OECD-ríkja. Seinni part tímabilsins 2013–2022 mun hægja á aukn-
ingu í fiskneyslu þar sem verð á fiskprótíni verður orðið hátt miðað
við aðra prótíngjafa.
Árni Oddur Þórðarson, forstjóri Marel, hélt fyrirlestur á
Viðskiptaþingi í febrúar 2014 um framtíðarþróun markaða. Í máli
hans kom fram að virkum neytendum, aðilum sem hafa tíu Banda-
ríkjadali eða meira til umráða á dag, muni fjölga úr tveimur millj-
örðum í heiminum árið 2013 í fimm milljarða árið 2030. Hlutfall
virkra neytenda í heiminum fari úr 30% árið 2013 í 60% árið 2030.
Spár um fjölgun virkra neytenda eru byggðar á gögnum frá OECD
en samkvæmt þeim verður til ársins 2030 engin fjölgun á virkum
neytendum í Norður-Ameríku og Evrópu, að Rússlandi meðtöldu.
Í Suður-Ameríku, Mið-Austurlöndum og Afríku mun virkum neyt-
endum fjölga um helming og í Asíu og öðrum Kyrrahafslöndum
sexfalt.
Því eru miklar líkur á að eftirspurn eftir fiskmeti muni aukast á
næstu tveimur áratugum sem og að nýir markaðir opnist.
fiskeldi fer vaxandi Samkvæmt
spám OECD og FAO mun fiskneysla
aukast á komandi árum en sá vöxtur
kemur allur í gegnum eldi þar sem
veiðar munu haldast nokkuð svipaðar.
Vestfirðir
arnarlax hf.: 3.400 tonna leyfi fyrir laxeldi á fjórum stöðum í
Arnarfirði. Beðið eftir umhverfismati vegna aukningar í 10.000
tonn.
fjarðalax hf.: 4.500 tonna leyfi fyrir laxeldi í þremur fjörðum.
Bíður umhverfismats vegna 4.500 tonna aukningu. Fyrirtækið
undirbýr aukningu á eldi í Patreksfirði og Tálknafirði í um 15.000
tonn ásamt Dýrfiski ehf.
dýrfiskur hf.: 2.000 tonna leyfi fyrir eldi á laxi eða silungi í Dýra-
firði og Önundarfirði. Þá er fyrirtækið með önnur fimm 200 tonna
leyfi. Fyrirtækið hefur sótt um að auka eitt þeirra í 2.000 tonn og
er einnig með Fjarðalaxi í sameiginlegu mati á 15.000 tonna eldi í
Patreksfirði og Tálknafirði.
Hraðfrystihúsið: Gunnvör hf.: 2.000 tonna leyfi á þorskeldi í
Álfta- og Seyðisfirði. Fyrirtækið hefur sótt um aukningu í 7.000
tonn á laxi, þorski eða regnbogasilungi sem bíður umhverfismats.
aðrir: Nokkur smærri fyrirtæki eru með 200 tonna leyfi. Eitt þeirra
er ÍS 47 sem hyggst auka framleiðslu í 1.200 tonn af þorski og
regnbogasilungi í Önundarfirði og er það ekki háð umhverfismati.
austfirðir
fiskeldi austfjarða hf.: Leyfi fyrir 6.000 tonna framleiðslu af laxi
og 4.000 tonna framleiðslu af regnbogasilungi í Berufirði. Einnig
allt að 3.000 tonna leyfi fyrir þorski í Fáskrúðsfirði. Fyrirtækið
bíður umhverfismats um að auka framleiðslu á laxi og regnboga-
silungi um 11.000 tonn.
laxar fiskeldi ehf.: Undirbýr og er með leyfi fyrir 6.000 tonna
leyfi til laxeldis í Reyðarfirði. Fyrirtækið undirbýr umsókn um
10.000 tonna aukningu sem er háð umhverfismati.
Þá hefur einnig verið sótt um 4.000 tonna
eldi í Fáskrúðsfirði og 5.000 tonna eldi í
Berufirði en það er einnig háð umhverfis-
mati.
aðrir: Nokkur smærri fyrirtæki eru með
200 tonna leyfi á laxi eða þorski auk þess
sem Samherji er með leyfi fyrir allt að 3.000
tonna eldi í Mjóafirði sem er þó ekki nýtt.
Heimild: skýrsla nefndar um leyfisVeitingar og eftirlit í fiskeldi
*tölur í skýrslunni miðast Við nóVember 2013.
**aðeins brot að gildum leyfum er nýtt í dag eins og tölur um Ársframleiðslu gefa til kynna.
gagnrýni Háværar
gagnrýnisraddir hafa ver-
ið uppi undanfarið vegna
sjókvíaeldis á laxi.
Fiskeldi á tímamótum
n Miklar breytingar á regluverki og hávær krafa um umhverfisvernd n Vöxtur í neyslu fisks allur frá eldi n Aðeins verið að nýta lítinn hluta gildra leyfa
Staða sjókvíaeldis
laxeldi Útlit er fyrir mikinn
vöxt í laxeldi við Ísland á
næstu árum en nýtt frumvarp
setur greininni fastari skorður
en einfaldar um leið regluverk.