Náttúrufræðingurinn - 2009, Qupperneq 37

37
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Starfshópurinn lagði því ekki
drög að björgunaráætlun fyrir hvíta-
birni sem koma hingað til lands og
taldi slíkt ekki nauðsynlegt meðan
ástand hvítabjarnastofna í nágrenni
Íslands er óbreytt. Ef álit hvítabjarn-
aráðs IUCN og annarra sérfræðinga,
varðandi þörf á björgun þeirra dýra
sem hugsanlega koma hingað til
lands, breytist m.t.t. stofnverndar-
sjónarmiða ber að endurskoða þá
ákvörðun. Starfshópurinn taldi
því mikilvægt að íslensk stjórn-
völd stofni til formlegs samstarfs
við hvítabjarnaráð IUCN, dönsk
og grænlensk yfirvöld og rann-
sóknaraðila sem stýra veiðum og
rannsóknum á austurgrænlenska
hvítabjarnastofninum.
Til að tryggja samræmd og skil-
virk viðbrögð við komu hvítabjarna
lagði starfshópurinn til að stofn-
aður yrði sérstakur viðbragðshópur.
Hópurinn hefði umsjón með og
bæri ábyrgð á viðbrögðum við
komu hvítabjarna, hlyti þjálfun til
að bregðast við aðstæðum og vinna
samkvæmt fyrirfram ákveðnu verk-
lagi. Starfshópurinn taldi mikilvægt
að viðbragðshópurinn væri sam-
settur af sömu aðilum í öllum til-
fellum. Í viðbragðshópnum skyldu
vera fulltrúar ríkislögreglustjóra,
Umhverfisstofnunar, Náttúrufræði-
stofnunar Íslands og yfirdýralæknis
ásamt skyttum. Aðrir sem kæmu
að málinu gætu verið frá viðkom-
andi landshluta eða mismunandi
starfsmenn stofnana. Það var álit
starfshópsins að viðbragshópurinn
skyldi vera staðsettur á Norður-
landi þar sem algengast er að
hvítabirnir komi á land. Skynsam-
legast væri að miðstöð hans yrði
á Mið-Norðurlandi. Þá yrði hóp-
urinn staðsettur miðsvæðis á því
landsvæði þar sem líklegast er að
hvítabirnir komi að landi á Íslandi
og útkallstími yrði því skammur
þegar atvikin gerast. Starfshóp-
urinn lagði til ákveðið verkferli, eða
viðbragðsáætlun, sem unnið yrði
eftir við komu hvítabjarna hingað
til lands (8. mynd).
Álitsgjafar starfshópsins mæltu
með að samið yrði við grænlensk
stjórnvöld um kaup á úthlutuðum
veiðikvóta úr Austur-Grænlands-
stofninum ef dýr yrðu felld hér á
landi. Það væri í samræmi við stefnu
Kanadamanna, sem draga hvert
fellt dýr frá veiðikvóta viðkomandi
stofns, og styddist einnig við álit
hvítabjarnaráðs IUCN um sjálfbær-
ar veiðar.
Starfshópurinn lagði til að komið
yrði á formlegum samskiptum við
sérfræðingahóp IUCN um hvíta-
birni og þá sérfræðinga á Grænlandi
og í Danmörku sem fara með mál-
efni austurgrænlenska hvítabjarna-
stofnsins. Í gegnum slík samskipti
mætti fylgjast grannt með þróun
mála að því er varðar ástand stofna
og hugsanlegar breytingar á fyr-
irkomulagi veiða úr viðkomandi
stofnum og þá hvort viðhorf þessara
aðila gagnvart eðlilegum viðbrögð-
um við landgöngu hvítabjarna á
Íslandi taki breytingum.
Úr birnunni sem felld var að
Hrauni náðust mikilvæg sýni sem
nýtast munu erlendum rannsókn-
araðilum, m.a. til að meta mengun
á búsvæðum austurgrænlenskra
hvítabjarna og áhrif mengunar á
einstaklinga og viðkomu stofnsins.
8. mynd. Verkferli við landgöngu hvítabjarna á Íslandi.
Tilkynning um komu
hvítabjarnar til lögreglu
Lögregla aflar upplýsinga
Lögregla fer á staðinn og staðfestir að um
hvítabjörn sé að ræða
Lögregla kannar nákvæma staðsetningu og
aðstæður, hvort dýrið sé á hreyfingu o.s.frv.
Lögregla lokar vettvangi
Lögregla kallar til viðbragðshóp (skyttur,
dýralækni og vettvangsstjóra frá
Umhverfisstofnun)
Lögregluyfirvöld og umhverfisyfirvöld
á vettvangi meta aðstæður
Eru aðstæður til björgunar eða reynist
nauðsynlegt að fella dýrið?
Dýrið fellt
Lögregla verður að fella dýr vegna
öryggissjónarmiða, aðstæðna á
vettvangi eða ástands dýrsins
Dýrið afhent
Náttúrufræðistofnun til athugunar
og ráðstöfunar
Nauðsynleg sýni tekin
úr dýrinu innan 30 mínútna frá dauða þess
Dýri verður bjargað
Björgun í samráði við
lögreglu, Umhverfisstofnun
og umhverfisráðuneyti
Koma hvítabjarnar tilkynnt
til umhverfisráðuneytis,
Umhverfisstofnunar og
Náttúrufræðistofnunar
Íslands
Björgunaráætlun