Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 71

151
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
þéttleikatölum log(1+x)-umbreytt.
Einsþátta fervikagreiningu var einnig
beitt til að kanna samband þéttleika
víðis og hæðar (log-umbreytt gildi)
birkiplantna.
Vegna mismunandi sáningarað-
ferða á sniðum var kannað hvort
munur væri á tíðni birkiplantna
eftir fjarlægð frá næsta víði á sniði 1
samanborið við snið 2–3. Notað var
kí-kvaðrat-próf á fjarlægðarflokka.
Samband á milli fjarlægðar frá
næsta víði og hæðar birkiplantna
var kannað með línulegri aðhvarfs-
greiningu á log-umbreytt gildi.
Til þess að kanna hvort munur
væri á heildarþekju, þekju hápl-
antna, mosa og fléttna hlémegin
og áveðurs við birkiplöntur var
notuð fervikagreining fyrir pöruð
gildi. Þekjutölum var log-umbreytt
fyrir greiningu til að draga úr vægi
skekktrar dreifingar.
Pearsons-fylgnipróf var notað til
að skoða samband þekju gróðurs
(heildarþekju og þekju háplantna,
mosa og fléttna) umhverfis birki og
hæðar birkiplantna. Þekjan var með-
altal þekju áveðurs og hlémegin við
hverja plöntu. Öllum breytum var
log-umbreytt fyrir greiningu.
Einsþátta fervikagreining með
Tukey „eftiráprófi“ var notuð til að
kanna hvort munur væri á heildar-
þekju og þekju einstakra plöntuhópa
á milli sniða. Til þess að draga úr
vægi skekktrar dreifingar var þekju-
tölum log-umbreytt fyrir greiningu.
Þekjan var meðaltal þekju áveðurs
og hlémegin við hverja plöntu.
Við tölfræðilega úrvinnslu var
notað forritið JMP, útgáfa 6.03.19
Niðurstöður
Útbreiðsla birkis, gróður og
umhverfi
Athugun á útbreiðslu birkis í Gára
sem gerð var 17. júní 2008, vorið
eftir að mælingar fóru fram, sýnir
að birki finnst á öllu sáningarsvæð-
inu. Það finnst einnig á mjóu belti
norðan og norðvestan við sáningar-
svæðið og á allstóru svæði vestsuð-
vestan við það (2. mynd). Á þessum
jaðarsvæðum er yfirleitt um stakar
plöntur að ræða.
Svæðið var allvel gróið og var
heildargróðurþekja á öllum snið-
um að meðaltali yfir 75% (1. tafla).
Mosaþekja var mikil; að meðaltali
yfir 62% á öllum sniðum. Heildar-
þekja gróðurs og þekja mosa var
þó marktækt frábrugðin á sniðum
og langminnst á sniði 1. Þekja hápl-
antna var svipuð á öllum sniðum
(um 20%) og sama er að segja um
fléttur (um 10%).
Munur á heildarþekju áveðurs og
hlémegin við birkiplöntur reyndist
ekki marktækur (p = 0,98) og sama
gilti um þekju háplantna (p = 0,38),
mosa (p = 0,83) og fléttna (p = 0,60)
(n = 35 í öllum tilvikum).
Jarðvegsþykkt var minnst 45 cm
en reyndist vera yfir 110 cm þar sem
jarðvegur var þykkastur; miðgildi
var 70 cm (n = 70).
Þéttleiki birkis
Alls voru 182 birkiplöntur mældar
í Gára, 96 á sniði 1, 13 á sniði 2
og 73 á sniði 3. Þéttleiki birkisins
var misjafn á milli sniða og voru
plöntur hnappdreifðar innan þeirra
(4. mynd). Þéttleiki var mestur á
sniði 1, eða 510 plöntur á hektara, á
sniði 3 voru 130 plöntur á hektara
en aðeins 37 plöntur á hektara á
sniði 2.
Stærð birkis og vaxtarlag
Hæsta mælda birkiplantan í Gára
var 160 cm, en meðalhæð birkisins
var 45±2,2 cm (5. mynd). Meðalflatar-
mál blaðkrónu birkiplantna var
2194±252 cm2 og meðalheildarstofn-
flatarmál 2,7±0,33 cm2. Um 20%
plantna voru einstofna og um 75%
voru með tvo til fjóra stofna. Engin
planta var með fleiri en átta stofna.
Hæð og fjöldi stofna var svipaður
á sniðum, eini marktæki munurinn
var sá að plöntur á sniði 3 voru að
meðaltali með fleiri stofna (3,1±0,15
stofnar) en plöntur á sniði 1 (2,3±0,11
stofnar). Snið 2 (2,3±0,31 stofnar) var
ekki marktækt frábrugðið hinum að
þessu leyti (ANOVA d.f. = 2; F = 8,97;
p < 0,001; Tukey 3 vs 1, p < 0,05;
3 vs 2, p > 0,05; 1 vs 2, p > 0,05).
Fylgni milli heildarþekju gróðurs
og hæðar birkis reyndist ekki mark-
tæk (p = 0,84) og sama átti við um
þekju háplantna (p = 0,46), mosa
(p = 0,91) og fléttna (p = 0,72) (n = 35 í
öllum tilvikum).
Fræmyndun
Aðeins 11 (6%) af 182 mældum birki-
plöntum báru þroskaða rekla, þar af
voru eingöngu fjórar með fleiri en
10 rekla. Meðalhæð fræmyndandi
plantna var 107 cm og engin þeirra
var undir 60 cm á hæð (5. mynd).
1. tafla. Meðalheildargróðurþekja og meðalþekja háplantna, mosa og fléttna (± staðal-
skekkja meðaltals) á sniðunum þremur í Gára. Mismunandi bókstafir tákna marktækan
mun (p<0,05) á milli meðaltala, samkvæmt Tukey-prófi. – Mean total vegetation cover
and cover of vascular plants, bryophytes and lichens (± se) at three study transects in Gári.
Different letters represent significant differences (p<0,05) according to Tukey test.
Þekja
– Cover (%)
Snið 1
– Transect 1
N = 19
Snið 2
– Transect 2
N = 2
Snið 3
– Transect 3
N = 14
Heildargróðurþekja
– Total cover 79±3,8b 100±0,0ab 95±1,6a
Háplöntur
– Vascular plants 24±1,9a 19±1,3a 23±2,6a
Mosi
– Mosses 62±3,7b 85±7,5ab 78±3,8a
Fléttur
– Lichens 11±1,3a 13±7,5a 10±1,1a
80 3-4#Loka_061210.indd 151 12/6/10 7:22:40 AM