Gerðir kirkjuþings - 1989, Síða 68

Þarf leyfi fyrir líffæraflutningum?
Þegar lög eru sett, sem heimila liffæraflutninga, þá er hægt að
ganga út frá mörgum forsendum, hér skulu nefndar þrjár:
1) Að ganga út frá því að hinn látni hafi viljað gefa
líffæri sín, nema fyrir liggi skýr fyrirmæli hins látna
um hið gagnstæða. Þetta er gert t.d. i Vestur-
Þýskalandi og í Frakklandi. En 1 þeim Evrópulöndum, þar
sem þetta er gert, þá vill samt meirihluti lækna spyrja
nánustu aðstandendur um vilja þeirra og virða hann.
2) Að óska eftir þvi að allir þegnar, sem ná tilteknum
aldri, láti í ljós fúsleika til eða andstöðu gegn þvi
að líffæri þeirra séu "gefin" eftir þeirra dag.
Samkvæmt þessari forsendu hefur einstaklingurinn umráð
yfir eigin liffærum.
3) Að ekki sé heimilt að "gefa" líffæri, nema fyrir liggi
viljayfirlýsing sjúklings eða nánustu aðstandenda. Hér
þarf læknir beinlinis að leita eftir upplýsingum frá
sjúklingi eða aðstandendum.
í Bandarikjunum gildir liður 3).0g þar er mikill skortur á
liffærum til liffæraflutninga. Það er þó ekki einvörðungu vegna
þess, að fólk vilji ekki gefa líffæri, heldur einnig vegna skorts
á upplýsingum og vegna þess að fólk er einfaldlega ekki spurt um
afstöðu sina til liffæraflutninga, svo nokkuð sé nefnt. Þannig
er talið að á hverju ári mætti hugsanlega fá liffæri úr um 20.000
manns í Bandaríkjunum, en líffæri fást einungis úr um 2.500, en
i Bandarikjunum deyja um 2.000.000 manns árlega.
Þegar spurt er hvort leyfi þurfi, þá kemur siðfræðin inn í
myndina. Þá hljótum við að spyrja hvort liffæraflutningar skaði
einhvern, sem þarna á í hlut, þann sem "gefur", þann sem
"þiggur", eða aðra hlutaðeigandi? Hverjum er það í hag, að
liffæraflutningar fari fram? Við viljum vera viss um, að sem
flestir hlutaðeigandi hafi hag af framkvæmdinni, að persónulegar
óskir séu virtar og að saman berum við byrðarnar og njótum sama
hags af liffæraflutningum. En fleiru þarf að huga að.
Lagalegar og fjárhagslegar forsendur:
Þegar hjartað hættir að slá og öndun hættir þá höfum við i gegnum
tiðina ályktað, að lifið væri á enda. En með nýrri og endurbættri
tækni er nú mögulegt að viðhalda lifi lengur og út frá breyttum
forsendum. Því er nú farið að ræða um breytingu á skilgreiningu
dauðahugtaksins, sérstaklega með tilliti til "heiladauða".
Erlendis hefur umræðan um liffæraflutninga óhjákvæmilega tengst
umræðu um breyttan skilning á dauðanum, því ef
"heiladauðakenningin" verður rikjandi, þá skapast svigrúm til
líffæraflutninga. Samt er ekki víst, að "heildadauðakenningin"
leiði óhjákvæmilega til líffæraflutninga. Sé löggjafinn á móti
liffæraflutningum, þá getur hann samt verið fylgjandi því, að
65