Són - 01.01.2008, Page 25

Haukur Þorgeirsson
List í Lokrum1
Aðfararorð
Lokrur eru íslenskar rímur, ef til vill frá því um 1400. Þær eru ortar
út af sögunni um för Þórs til Útgarða-Loka sem finna má í Gylfa-
ginningu. Flestir fræðimenn hafa talið að rímnaskáldið hafi ort
rímurnar út af texta Gylfaginningar en þó tekið sér nokkru meira
sjálfstæði um efnismeðferð en algengast er í rímum. Þetta sjálfstæði á
að koma þannig fram að rímnaskáldið bæti við söguna ýkjukenndum
lýsingum frá eigin brjósti.
Í þessari rannsókn er munurinn á efnismeðferðinni í Gylfaginn-
ingu og rímunum skoðaður nánar og hugmyndir fyrri fræðimanna
teknar til endurskoðunar. Stíllinn á Gylfaginningu og Lokrum verður
borinn saman með tilliti til hefðbundinna fagurfræðilegra viðmiða
fræðimanna í norrænum bókmenntum. Sýnt verður fram á hvernig
rímnaskáldið ljær sögunni nýjan ramma til að hún geti betur staðið
sjálfstæð og lagar hana til þannig að hún verði rökréttari og meira
spennandi. Skoðað verður íronískt misræmi milli atburðarásar rímn-
anna og kynningar þeirra á aðalpersónum. Reynt er að vinda þessa
rannsóknarþætti saman í málsvörn fyrir rímnaskáldið og vinnubrögð
þess.
Útgáfusaga
Í riti Jóns Þorkelssonar, Om Digtningen på Island i det 15. og 16. Århund-
rede, sem út kom árið 1888, birtist í fyrsta skipti verulegur hluti af
Lokrum á prenti, einar 35 vísur.2 Í útgáfu Jóns af vísunum er stafsetn-
ing að nokkru samræmd en handritinu annars fylgt nokkuð nákvæm-
1 Grein þessi hóf feril sinn sem ritgerð í námskeiði hjá Ármanni Jakobssyni. Ármanni
þakka ég athugasemdir og hvatningarorð. Ritstjórum Sónar og ónefndum ritrýni
þakka ég gagnlegar athugasemdir.
2 Jón Þorkelsson (1888:158–160).