Són - 01.01.2008, Síða 46

HAUKUR ÞORGEIRSSON46
Niðurstöður
Hér hefur verið litið á nokkra valda kafla úr rímunum og þeir bornir
saman við samsvarandi staði í Gylfaginningu. Munurinn er marg-
víslegur. Í rímunum er umgjörð sögunnar breytt þannig að hún geti
betur staðið sjálfstæð. Sagan er á köflum þanin þannig að gefinn er
gaumur smáatriðum sem hlaupið er yfir í Gylfaginningu. Frásögninni
er komið í skýrara röklegt samhengi með því að láta Þór ákveða að
fara á fund Útgarða-Loka þegar í upphafi og með öðrum breytingum
sem láta ekki mikið yfir sér. Leikið er með eftirvæntingu áheyrenda
með því að láta inngangserindi rímnanna og rödd sögumanns stang-
ast á við innihaldið sjálft. Þór og Æsir eru sífellt lofaðir í orðum en
frásögnin sjálf er hreinræktaðri hrakfallasaga en útgáfan í Gylfa-
ginningu.
Fyrri athugendur hafa haldið því fram að munurinn á Gylfa-
ginningu og Lokrum felist einkum í ýkjum rímnanna. Þessari kenn-
ingu er hér hafnað. Skoðun þess er þetta ritar er að fyrri fræðimenn
hafi beitt hugtakinu ýkjur á ónákvæman hátt til greiningar á íslenskum
bókmenntum eftir „gullöld“ þeirra á þrettándu öld. Íslenskar rímur
og rómönsur hafa iðulega verið vegnar og léttvægar fundnar á mæli-
kvarða hins „klassíska“ íslenska stíls og raunsæislegs smekks fræði-
manna á 19. og 20. öld. Einn hluti af þessum smekk er viss óbeit á
tröllum og forynjum.35 Það kemur því ekki á óvart að ítarlegar lýs-
ingar Lokra á jötnum skuli vera afgreiddar sem ýkjur á lágu stigi list-
ar. Til þess að fræðimenn 21. aldarinnar geti náð meiri árangri í
greiningu á eftirklassískum íslenskum bókmenntum verða þeir að
losna við þessa dauðu hönd fortíðarinnar.
HEIMILDASKRÁ
FRUMHEIMILDIR
Early Icelandic rímur. (Corpus codicum Islandicorum medii aevi 11). 1938.
Útg. Craigie, William A. Copenhagen.
Edda Snorra Sturlusonar. 1931. Útg. Finnur Jónsson. København.
Fernir forníslenskir rímnaflokkar. 1896. Útg. Finnur Jónsson. Kaupmanna-
höfn.
35 Tolkien (1997) tekur fyrir dæmi um þetta.