Peningamál - 01.05.2002, Síða 8

framan og gera þeir mat á undirliggjandi verðbólgu
óvenju erfitt. Ein leið til að meta skammtíma-
verðbólgu er að leiðrétta fyrir þessum þáttum og
skoða þriggja mánaða hækkun vísitölu neysluverðs á
ársgrundvelli að teknu tilliti til metinnar árstíðar-
sveiflu. Þá fæst sú niðurstaða að verðbólgustigið hafi
verið um 4% á síðustu þremur mánuðum. Tólf
mánaða hækkun vísitölu neysluverðs endurspeglar
hins vegar ennþá mikla verðbólgu á síðasta ári en
hún mun lækka hratt á komandi mánuðum miðað við
fyrirliggjandi verðbólguspá.
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa hefur lækkað tölu-
vert frá byrjun febrúar
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa hefur verið afar
næmt fyrir mælingum á vísitölu neysluverðs það sem
af er þessu ári. Kann það að stafa af þeirri óvissu sem
ríkir um launalið kjarasamninga, náist verðlagsmark-
mið aðila vinnumarkaðar ekki í maí. Því má segja að
yfirvofandi hætta á víxlverkun launa, gengis og
verðlags hafi verið mælanleg á tímabilinu. Hækkun
vísitölu neysluverðs milli mánaða hefur ýmist verið
undir eða yfir væntingum markaðsaðila hverju sinni
og því hefur verðbólguálag bréfanna sveiflast tölu-
vert til við birtingu vísitölunnar. Hækkun vísitölu
neysluverðs í febrúar var í samræmi við væntingar og
verðbólguálag ríkisskuldabréfa tiltölulega stöðugt á
bilinu 2½-3%, hvort miðað er við 1½ eða 5 ára líf-
tíma. Þann 12. mars hækkaði svo verðbólguálag
skuldabréfanna, einkum bréfa með 1½ árs líftíma,
enda hækkaði vísitala neysluverðs í mars langt
umfram væntingar markaðsaðila. Verðbólguálagið
var því mun hærra, eða 3¼% að meðaltali á skulda-
bréfum með 1½ árs líftíma fram í miðjan apríl. Þessu
tímabili má þó skipta í tvennt, því að lækkun stýri-
vaxta Seðlabankans um ½ prósentu sem tilkynnt var
eftir lokun markaðar 26. mars varð til þess að verð-
bólguálag ríkisskuldabréfa með 1½ árs líftíma hækk-
aði úr 3,1% í 3½%. Verðbólguálag á bréfum með
u.þ.b. 5 ára líftíma var um 3% frá miðjum mars til
miðs apríl og áhrif vaxtalækkunar nær engin.
Í apríl hækkaði vísitala neysluverðs aðeins um
0,04% en markaðsaðilar höfðu gert ráð fyrir 0,25%
hækkun að meðaltali. Það hafði í för með sér tölu-
verða lækkun á verðbólguálaginu, sem var að meðal-
tali um 2½% á tímabilinu 15.-30. apríl, hvort heldur
á lengri eða skemmri skuldabréfunum.
Seðlabankinn hefur látið kanna verðbólguvænt-
ingar almennings þrisvar á ári frá árinu 1997.
Niðurstöður þessara kannana benda til þess að það
taki almenning nokkurn tíma að átta sig á því þegar
verðbólga er að breytast. Þannig var almenningur til
dæmis nokkra mánuði að taka tillit til aukinnar
verðbólgu á árunum 1999 og 2001. Síðasta könnun
var gerð í janúar sl. Þá voru verðbólguvæntingar
almennings 6,6%, sem er mun meiri verðbólga en
sem nemur verðbólguálagi ríkisskuldabréfa á
svipuðum tíma eða spám Seðlabankans og markaðs-
aðila, en þó heldur undir verðbólgu síðustu 12
mánaða.
Verðbólguspá: Auknar líkur á að verðbólgumark-
miðið náist á tilsettum tíma
Frá því að Seðlabankinn birti síðast verðbólguspá
hafa verðbólguhorfur batnað töluvert. Gengi krón-
unnar hefur styrkst um 5% og nýjustu hagtölur benda
PENINGAMÁL 2002/2 7
1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002
80
90
100
110
120
130
Meðaltal jan.´97-apríl '02=100
80
90
100
110
120
130
Mars 1997=100
Verð innfluttrar matvöru og
innflutningsgengisvísitala 1997-2002
Innflutningsgengisvísitala
(hægri ás)
Heimildir: Hagstofa Íslands og Seðlabanki Íslands.
Verð innfluttrar matvöru (vinstri ás)
Mynd 4
Janúar | Febrúar | Mars | Apríl
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
%
Verðbólguvæntingar 3. janúar - 30. apríl 2002
Daglegar tölur
Verðbólguálag
m.v. 1½ ár
Verðbólguálag
m.v. 5 ár
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 5