Peningamál - 01.03.2005, Page 28

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
28
Innflutningur
Samkvæmt þjóðhagsreikningum jókst innflutningur um 14,3% á árinu
2004 eða svipað og gert var ráð fyrir í spá Seðlabankans sem birtist í
desember. Innflutningur jókst töluvert á síðasta fjórðungi ársins eða
um 21,3%, eftir minni vöxt tvo ársfjórðunga þar á undan. Innflutning-
ur neysluvöru var sérstaklega mikill á árinu 2004, mestur á fyrri hluta
árs og aftur undir lok ársins. Aukninguna má að mestu rekja til inn-
flutnings fólksbíla og varanlegra heimilistækja. Innflutningur fjárfest-
ingarvöru var einnig mikill á árinu 2004. Um mitt ár hægði á aukning-
unni en hún tók aftur við sér undir lok árs. Útgjöld vegna ferðaþjón-
ustu jukust um 24,3% á föstu gengi og svipuð aukning varð á útgjöld-
um vegna samgangna eða 25,4%.
Flestar vísbendingar sýna áframhaldandi kröftugan vöxt inn-
flutnings það sem af er þessu ári. Fyrir árið í heild er gert ráð fyrir tæp-
lega 20% vexti innflutnings. Spáð er miklum vexti í einkaneyslu og
verulegri aukningu innflutnings í tengslum við stóriðjuframkvæmdir.
Gengi krónunnar á þessu ári er einnig töluvert hærra en í fyrra og það
ýtir enn frekar undir innflutning. Ekki er gert ráð fyrir að innflutningur
aukist árið 2006, enda hefur innflutningur tengdur stóriðjufram-
kvæmdum færst fram til þessa árs og verður minni á næsta ári.
Hagvöxtur og framleiðsluspenna
Samkvæmt áætlun Hagstofunnar var hagvöxtur árið 2004 álíka mikill
og Seðlabankinn spáði í desember. Þá spáði Seðlabankinn 5,4% hag-
vexti en áætlunin sýnir 5,2% vöxt. Spáð er meiri hagvexti í ár en gert
var í desember, eða tæplega 6½%. Meiri fjárfesting en þá var áætlað er
meginskýringin. Á móti kemur hins vegar að einkaneysla og atvinnu-
vegafjárfesting utan stóriðju vaxa hægar en spáð var í desember, sem
að hluta til má rekja til aðhaldssamari peningastefnu en þá var miðað
við. Áhrif aukins aðhalds ná hins vegar ekki að vinna upp áhrif aukinnar
fjármunamyndunar. Þjóðarútgjöld vaxa því u.þ.b. 1½ prósentu meira
en spáð var í desember.
Á næsta ári er nú spáð minni vexti þjóðarútgjalda en í síðustu spá
bankans. Þar munar mest um tilfærslu stóriðjufjárfestingar til þessa árs.
Einnig verða vaxtahækkanir Seðlabankans farnar að segja enn frekar til
sín, sem kemur t.d. fram í minni vexti einkaneyslu og samdrætti í at-
vinnuvegafjárfestingu án stóriðju. Nokkru meiri vöxtur útflutnings og
verulega minni vöxtur innflutnings gera það hins vegar að verkum að
hagvöxtur á næsta ári verður meiri en spáð var í desember.
Þjóðhagsreikningum Hagstofunnar fyrir árið 2004 fylgdi endur-
mat á eldri þjóðhagstölum. Samkvæmt þeim var verulegur samdráttur í
þjóðarbúskapnum árið 2002, eða sem nam 2%. Það er mun meiri sam-
dráttur en áður var talið. Þetta hefur töluverð áhrif á mat á framleiðslu-
spennu.7 Samkvæmt þessu var hún neikvæð um ríflega 3% af lands-
framleiðslu árið 2002, og rúmlega 1% árið 2003. Þetta kann að skýra
ósamræmi sem hefur virst vera á milli ástands vinnumarkaðar annars
vegar og framleiðsluspennu hins vegar. Endurmat á framleiðsluspennu
sem tekur mið af þessum nýju upplýsingum sem Hagstofan birti í mars,
7. Nánari lýsingu á aðferðarfræði Seðlabankans við mat á framleiðsluspennu er að finna í við-
auka 2.
Mynd 25
Vöxtur innflutnings 1998-2006
1. Spá Seðlabanka Íslands fyrir breytingu milli ára 2005-2006.
Spáð er óbreyttu magni innflutnings árið 2006 og því sést engin
súla fyrir það ár.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
1 23 41 234 12 341 23 41 234 123 41 23 412 341 23 4
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
0
10
20
30
40
-10
-20
Breyting frá fyrra ári (%)
Lína sýnir breytingu frá sama ársfjórðungi árið áður.
Súlur sýna breytingu milli árlegra talna.1
Mynd 26
Innfluttar neyslu- og fjárfestingarvörur
1996-2004
Heimild: Hagstofa Íslands.
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
12
13
14
15
16
17
% af VLF
Mynd 27
1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
0
1
2
3
4
5
6
-1
-2
-3
-4
-5
% af VLF
Framleiðsluspenna/framleiðsluslaki
1992-20061
1. Spá Seðlabanka Íslands fyrir árin 2005-2006.
Heimild: Seðlabanki Íslands.