Peningamál - 01.03.2005, Síða 47

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
47
ingastefnunnar. Áhrif of síðbúinnar hækkunar stýrivaxta í því skyni að
stöðva hækkun eignaverðs gætu í versta fallið aukið á verðfall með til-
heyrandi afleiðingum fyrir fjármálakerfið.
Afar erfitt er að tímasetja slík umskipti, sem oft geta gerst mjög
snögglega. Því eru seðlabankar jafnan tregir til að líta á stöðugt eigna-
verð sem sjálfstætt markmið, nema að því marki sem breytingar á því
hafa áhrif á verðbólguhorfur. Í ljósi þess að hækkun húsnæðisverðs
skýrir óvenjustóran hluta verðbólgunnar er þó óhjákvæmilegt að verð-
lagsþróun og horfur á húsnæðismarkaði hafi umtalsverð áhrif á pen-
ingastefnuna. Íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu hefur aldrei hækkað
eins hratt og á undanförnum mánuðum og aldrei fyrr verið jafnhátt.
Hver framvindan verður getur skipt sköpum um framkvæmd pen-
ingastefnunnar. Haldi húsnæðisverð áfram að hækka með sama hraða
mun verðbólga halda áfram að vera yfir verðbólgumarkmiði bankans
enn um sinn, þrátt fyrir að hátt gengi og vextir dragi úr verðbólgu á
öðrum sviðum, verður þörf fyrir áframhaldandi strangt aðhald í pen-
ingamálum. Snúist þróunin hins vegar við fljótlega gæti það að
óbreyttu gengi krónunnar leitt til verðhjöðnunar og þá kynnu að
skapast aðstæður til að draga úr aðhaldinu.
Eins og sakir standa virðist ólíklegt að dragi úr hækkun húsnæð-
isverðs á komandi mánuðum. Þvert á móti hefur hraði verðhækkana
farið vaxandi undanfarna mánuði og efnahagslegar aðstæður, þ.e.a.s.
þróun tekna, atvinnu, vaxta og væntinga um áframhaldandi vöxt,
benda ekki til þess að snöggra umskipta sé að vænta, þrátt fyrir að
húsnæðisverð sé orðið afar hátt í sögulegu samhengi. Á næsta ári
kann framvindan hins vegar að verða til muna tvísýnni, þegar dregur
að lokum þess mikla framkvæmdaskeiðs sem nú stendur yfir. Því er
mikilvægt að beita tímanlegu og nægu aðhaldi í peningamálum með-
an ekki þarf að hafa áhyggjur af því að aukið aðhald leiði til verðfalls
á fasteignamarkaði, með tilheyrandi samdráttaráhrifum.
Gengisbreytingar mikilvæg miðlunarleið peningastefnunnar um
þessar mundir
Annar vandi sem peningastefnan þarf að glíma við um þessar mundir
eru sveiflur í gengi krónunnar. Í opnu hagkerfi er gengi gjaldmiðils eitt
mikilvægasta hlutfallslega verðið í þjóðarbúskapnum. Jafnframt má
líta á gengi gjaldmiðils sem eignaverð, sem lýtur svipuðum lögmálum
og annað eignaverð, meðal annars óvissu um langtímajafnvægi, sterk
áhrif væntinga, tilhneigingu til spákaupmennsku o.s.frv. Þessir eigin-
leikar leiða öðru hverju til mikilla verðsveiflna. Gengi krónunnar er sú
stærð í þjóðarbúskapnum sem ræður einna mestu um verðbólguþró-
un til skemmri tíma og um leið ein mikilvægasta miðlunarleið pen-
ingastefnunnar í opnu hagkerfi. Jafnframt er erfiðara að spá fyrir um
gengi en flestar aðrar breytur. Þessir eiginleikar gengisþróunar geta
falið í sér mikinn vanda fyrir framkvæmd peningastefnunnar, sérstak-
lega þegar raungengi gjaldmiðils víkur umtalsvert frá væntu langtíma-
jafnvægi.
Raungengi krónunnar er um þessar mundir með hæsta móti í
sögulegu samhengi. Ólíkt fyrri hágengistímabilum hefur hækkun
raungengis krónunnar frá árinu 2001 að mestu leyti átt sér stað með
hækkun nafngengis, fremur en sakir meiri verðbólgu eða launabreyt-