Peningamál - 01.05.2009, Qupperneq 63

Peningastefnan og stjórntæki hennar
Markmið og framkvæmd peningastefnunnar
Markmið stefnunnar í peningamálum er stöðugt verðlag. Hinn 27.
mars 2001 var tekið upp formlegt verðbólgumarkmið sem hér segir:1
• Seðlabankinn stefnir að því að árleg verðbólga, reiknuð sem
hækkun vísitölu neysluverðs á 12 mánuðum, verði að jafnaði sem
næst 2½%.
• Víki verðbólga meira en 1½ prósentu frá settu marki ber bankanum
að gera ríkisstjórninni grein fyrir ástæðu fráviksins, hvernig bankinn
hyggst bregðast við og hvenær hann telur að verðbólgumarkmið-
inu verði náð að nýju. Greinargerðina skal birta opinberlega.
• Seðlabankinn gerir verðbólguspár þar sem spáð er þrjú ár fram í
tímann. Spárnar eru birtar í riti bankans Peningamálum. Þar kemur
einnig fram mat bankans á helstu óvissuþáttum tengdum spánni.
Jafnframt gerir bankinn grein fyrir mati sínu á stöðu og horfum í
efnahagsmálum.
Peningastefnan miðar að því að halda verðlagi stöðugu og því verður
henni ekki beitt til þess að ná öðrum efnahagslegum markmiðum, svo
sem jöfnuði í viðskiptum við útlönd eða mikilli atvinnu, nema að því
marki sem slíkt samrýmist verðbólgumarkmiði bankans.
Helstu stjórntæki peningastefnunnar
Seðlabankinn framfylgir peningastefnunni einkum með því að stýra
vöxtum á peningamarkaði, fyrst og fremst með ákvörðun nafnvaxta
veðlána til lánastofnana sem síðan hafa áhrif á aðra vexti. Vextir á
peningamarkaði hafa einnig sterk áhrif á gjaldeyrisstrauma og þar
með á gengi krónunnar og til lengdar innlenda eftirspurn. Viðskiptum
við fjármálafyrirtæki má í grófum dráttum skipta í regluleg viðskipti
annars vegar og önnur viðskipti hins vegar. Um viðskipti fjármálafyr-
irtækja við Seðlabankann gilda reglur nr. 808 frá 22. ágúst 2008.
Föst viðskiptaform
• Á viðskiptareikningum geyma lánastofnanir óráðstafað eigið fé. Þeir
eru uppgjörsreikningar vegna greiðslujöfnunar milli innlánsstofnana
og millibankaviðskipta, þar á meðal viðskipta við Seðlabankann.
Vextir þessara reikninga mynda gólf fyrir daglánavexti á millibanka-
markaði.
• Daglán eru veitt að ósk lánastofnana og tryggð með sömu verð-
bréfum og hæf eru í veðlánum. Vextir daglána mynda þak yfir dag-
lánavexti á millibankamarkaði.
• Innstæðubréf eru gefin út til 7 daga, að ósk lánastofnana. Þau eru
skráð í Verðbréfaskráningu Íslands og hjá Clearstream. Hlutverk
þeirra er að mynda mótvægi við tímabundna lausafjárgnótt.
1. Sameiginleg yfirlýsing ríkisstjórnar Íslands og Seðlabanka Íslands. Birt m.a. á heimasíðu
bankans.