Peningamál - 15.05.2013, Blaðsíða 31

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
31
skall á. Ólíklegt er að byggingarkostnaður lækki í bráð, m.a. vegna
nýrrar byggingarreglugerðar sem mun auka byggingarkostnað. Á
móti kemur að erfitt getur verið fyrir fyrstu kaupendur að fá nægilega
mikið lánsfé þar sem hámarksveðsetning hefur lækkað frá því að hún
náði hámarki. Auk þess hefur lítið sem ekkert verið um lánsveð eftir
að lögum var breytt sem þrengdu skilyrði til slíkrar lántöku. Verðbólga
og lækkun fasteignaverðs í kjölfar fjármálakreppunnar hefur einnig
takmarkað getu nokkurs hóps íbúðareigenda til hreyfinga á fasteigna-
markaði sökum yfirveðsetningar. Fjöldi íbúða í eigu lánastofnana sem
þær reyna að selja gæti einnig haldið aftur af verðhækkunum.3
Gert er ráð fyrir að húsnæðisverð hækki um rúmlega 5% á
ári að meðaltali á spátímanum, í takt við vöxt ráðstöfunartekna og
nafnvirðis landsframleiðslunnar. Raunverð húsnæðis er nú svipað og
það var rétt fyrir hinar miklu umbreytingar sem urðu á innlendum
íbúðalánamarkaði um mitt ár 2004. Gangi spáin eftir verður það um
11% hærra í lok spátímans en þegar það varð lægst í ársbyrjun 2010.
Það er þó enn ríflega fimmtungi undir hæsta verðlagi íbúðarhúsnæðis
fyrir fjármálakreppuna.
... þótt velta á íbúðamarkaði haldi áfram að aukast
Þótt dregið hafi úr verðhækkun á íbúðamarkaði er veltan enn að
aukast. Þinglýstum kaupsamningum fjölgaði um 14% á höfuðborgar-
svæðinu á fyrsta fjórðungi ársins samanborið við sama tíma í fyrra og
um 10% á landinu öllu.
Gjaldeyrisútboð Seðlabankans hafa líklega haft einhver áhrif á
eftirspurn eftir íbúðarhúsnæði. Tæplega 11,7 ma.kr. hafa komið inn á
fasteignamarkaðinn í gegnum fjárfestingarleiðina í þeim tíu útboðum
sem farið hafa fram síðan þau hófust í febrúar á sl. ári eða rúmlega
16% af heildarfjárhæð útboðanna. Til samanburðar var velta á íbúða-
markaði árið 2012 tæplega 183 ma.kr. Lágmarksfjárhæð til þátttöku
í útboðshluta fjárfestingarleiðarinnar var lækkuð úr 50 þúsund evrum
í 25 þúsund evrur í febrúar sl. sem ætti að gera enn fleiri aðilum fært
að nýta sér þessa leið. Miðað við síðasta útboð fengust íbúðir á 18,9%
lægra verði með því að fara í gegnum útboðið samanborið við skráð
evrukaupgengi Seðlabankans.
Hlutabréfaverð hækkar og skráðum fyrirtækjum fjölgar
Frá útgáfu Peningamála í febrúar hefur heildarvísitala aðallista
hækkað um 2,5% og úrvalsvísitalan OMXI6 um 0,6%. Velta á fyrsta
ársfjórðungi ársins var 140% meiri samanborið við sama fjórðung
í fyrra en er þó enn töluvert minni en árin fyrir fjármálakreppuna.
Heildarmarkaðsvirði innlenda hluta hlutabréfamarkaðarins er nú rétt
yfir 22% af landsframleiðslu síðasta árs sem er ekki hátt í sögulegum
eða alþjóðlegum samanburði en líklega mjög hátt ef tekið er tillit til
þess að eingöngu níu innlend fyrirtæki eru skráð á markað hér á landi.
Þrjú fyrirtæki voru skráð á hlutabréfamarkaðinn á sl. ári, tvö fyrirtæki
það sem af er ári og fleiri fyrirtæki hafa tilkynnt skráningu á komandi
3. Fjöldi íbúða í eigu Íbúðalánasjóðs, banka og eignarhaldsfélaga jókst lítillega á sl. ári og
var í árslok 2012 tæplega 3.200 íbúðir. Tæplega 39% íbúðanna voru í útleigu, um 16%
í byggingu en stærstur hluti voru fullbúnar íbúðir sem ekki voru í útleigu. Út frá þessum
upplýsingum má álykta að stór hluti íbúðanna sé líklega í söluferli, þótt skiptingin sé mis-
jöfn milli landshluta.
Fjöldi
Mynd III-13
Íbúðaverð og velta á höfuðborgarsvæðinu1
Janúar 2000 - mars 2013
1. Velta er miðuð við fjölda kaupsamninga á kaupdegi íbúða.
Heimildir: Þjóðskrá Íslands, Seðlabanki Íslands.
Velta á íbúðamarkaði - árstíðarleiðrétt (v. ás)
Íbúðaverð (h. ás)
Raunverð íbúða (h. ás)
0
150
300
450
600
750
900
1.050
1.200
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
12 mánaða breyting (%)
Mynd III-14
Raunvirði íbúðaverðs, leiguverðs
og greiddrar húsaleigu1
Janúar 2008 - mars 2013
Vísitala, janúar 2011 = 100
1. Leigu- og íbúðaverð er fyrir höfuðborgarsvæðið, greidd húsaleiga
er fyrir landið allt.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Þjóðskrá Íslands.
Leiguverð
Íbúðaverð
Greidd húsaleiga
80
90
100
110
120
130
140
150
160
‘1320122011201020092008
Ma.kr.
Mynd III-15
Hlutafjármarkaður1
Janúar 2009 - apríl 2013
1. Mánaðarleg heildarvelta skráðra hlutabréfa og mánaðarlegt
meðaltal úrvalsvísitalna.
Heimild: Nasdaq OMX Iceland.
Heildarvelta (h. ás)
Úrvalsvísitala aðallista (v. ás)
Heildarvísitala aðallista (v. ás)
Úrvalsvísitala verðvísitala (OMXI6) (v. ás)
31. des. 1997 = 1.000
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
0
4
8
12
16
20
24
28
‘132012201120102009