Peningamál - 15.05.2013, Blaðsíða 38

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
38
Umtalsvert verri horfur um almenna atvinnuvegafjárfestingu í ár …
Horfur eru á minni almennri atvinnuvegafjárfestingu en Seðlabankinn
spáði síðast. Í febrúar var búist við fimmtungs aukningu í ár en nú
er gert ráð fyrir liðlega 5% samdrætti. Matið byggist einkum á nýrri
könnun Seðlabankans á áætlunum fyrirtækja um fjárfestingu í ár (sjá
töflu IV-1). Niðurstöður hennar gefa til kynna að fjárfesting verði
minni í ár en í fyrra í flestum atvinnugreinum. Rétt er að hafa í huga að
samanburður við síðustu könnun bendir til þess að í flestum atvinnu-
greinum og á heildina litið hafi fjárfesting í fyrra verið meiri í reynd en
ráða mátti af sams konar könnun sem gerð var í fyrra.
Á móti minni almennri atvinnuvegafjárfestingu og fjárfestingu í
stóriðju vegur að nú er gert ráð fyrir að meira verði fjárfest í skipum og
flugvélum á þessu ári en áætlað var í febrúar. Heilt á litið er því spáð
23% samdrætti atvinnuvegafjárfestingar í ár í stað 11½% samdráttar
í febrúar. Næstu tvö árin er hins vegar spáð rúmlega 20% vexti hvort
árið fyrir sig, sem að miklu leyti má rekja til aukinna stóriðjutengdra
framkvæmda.
… og vísbendingar eru um að einungis fimmtungur hennar sé
fjármagnaður með lánsfé
Í fyrrgreindri könnun Seðlabankans voru fyrirtæki einnig spurð um
fjármögnun fjárfestingarinnar. Niðurstöðurnar benda til þess að
einungis u.þ.b. fimmtungur áætlaðrar fjárfestingar verði fjármagn-
aður með lánsfé. Meginhluti almennrar atvinnuvegafjárfestingar er
því fjármagnaður með eigin fé og virðist hið sama hafa verið uppi á
teningnum í fyrra. Þetta gæti verið vísbending um að verulegur hluti
fjárfestingarinnar sé borinn uppi af öflugum fyrirtækjum sem hafa
byggt upp trausta eiginfjárstöðu fyrir tilstilli góðrar arðsemi undan-
farin misseri. Þetta birtist t.d. í því að fjárfestingarumsvifin eru mest á
sviðum þar sem rekstrarskilyrði eru hagstæðust. Þetta er þó ekki ein-
hlítt og gefa niðurstöður könnunarinnar því miður ekki færi á að álykta
hvort lágt hlutfall lánsfjármagnaðrar fjárfestingar stafi af takmarkaðri
eftirspurn fyrirtækja eftir lánsfé, t.d. vegna áherslu þeirra á lækkun
skulda fremur en aukna framleiðslugetu, eða takmörkuðu lánsfjár-
framboði, t.d. vegna hertra lánaskilyrða fjármálastofnana. Eins og
mynd IV-12 sýnir er ágætt samband á milli fjárfestingar fyrirtækja og
væntinga þeirra um arðsemi eigin rekstrar. Því má ætla að fjárfesting
muni glæðast þegar bjartsýni þeirra eykst.
Breyting Breyting
Stærstu 134 fyrirtækin (fjöldi) milli 2011- milli 2012-
Upphæðir í ma.kr. 2011 2012 2013 2012 (%)1 2013 (%)1
Sjávarútvegur (20) 4,0 9,0 6,9 122 -23
Iðnaður (22) 5,2 7,6 4,8 47 -37
Verslun (35) 4,4 7,2 3,8 42 -31
Flutningar og ferðaþjónusta (12) 12,5 12,6 15,2 -17 2
Fjármál/tryggingar (11) 2,7 3,4 3,8 22 12
Fjölmiðlar og upplýsingatækni (12) 5,3 5,7 6,5 7 14
Þjónusta og annað (22) 6,2 10,4 9,7 68 -7
Alls (134) 40,3 55,9 50,7 31 -11
1. Paraður samanburður.
Tafla IV-1 Könnun á fjárfestingaráformum fyrirtækja
Mynd IV-10
Fjárfesting í stóriðju, skipum
og flugvélum 2008-20151
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2015.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Ma.kr. á verðlagi ársins 2000
Stóriðja PM 2013/2
Stóriðja PM 2013/1
Skip og flugvélar PM 2013/2
Skip og flugvélar PM 2013/1
-10
0
10
20
30
40
50
60
20152014201320122011201020092008
Mynd IV-11
Fjárfesting í hlutfalli af VLF 2008-20151
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2015.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
% af VLF
Atvinnuvegafjárfesting PM 2013/2
Atvinnuvegafjárfesting PM 2013/1
Heildarfjárfesting PM 2013/2
Heildarfjárfesting PM 2013/1
0
5
10
15
20
25
20152014201320122011201020092008
Heimild: Hagstofa Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-9
Tegundaskipting atvinnuvegafjárfestingar
2004-2012
Alls
Fólksbifreiðar
Skip og skipsbúnaður,
flugvélar o.fl.
Verksmiðju-, iðnaðar-
vélar og tæki
Vélar og tæki til jarð-
vinnslu og mannvirkja-
gerðar
Byggingar
Annað
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
201220112010200920082007200620052004