Peningamál - 15.05.2013, Blaðsíða 37

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
37
Samneysla sveitarfélaga meiri en vænst var en útgjöld ríkissjóðs í
takt við væntingar
Við endurskoðun á tölum ársins 2011 hækkaði samneysla þess árs
um 2,6 ma.kr. að nafnvirði frá fyrra mati og er samdráttur hennar að
raunvirði nú talinn vera þó nokkru minni en áður var áætlað eða 0,2%
í stað 0,9%. Endurskoðunina má rekja til þess að samneysla sveitar-
félaga reyndist meiri en áður hafði verið reiknað með. Samdráttur
samneyslunnar í fyrra er nú nánast enginn í stað þess að vera liðlega
1%. Því hefur aðhald í útgjöldum hins opinbera undanfarin misseri
verið nokkru minna en Seðlabankinn hafði gengið út frá. Hækkun á
mati Hagstofunnar má að mestu leyti rekja til aukinna útgjalda þeirra
sveitarfélaga sem hafa skilað hagstæðastri afkomu. Aðhald í sam-
neyslu ríkissjóðs er hins vegar í takt við febrúarspá bankans.
Framlag opinberra útgjalda til hagvaxtar jákvætt á ný
Þrátt fyrir meiri samneyslu en áður var talið, var framlag opinberra
útgjalda til hagvaxtar á síðasta ári neikvætt um 0,4 prósentur, en fjár-
festing hins opinbera dróst saman um 17% á árinu. Hefur hún ekki
mælst minni sem hlutfall af landsframleiðslu um áratuga skeið eða
einungis um 1,8%. Í ár er gert ráð fyrir að samneysla aukist um 0,5%
og fjárfesting hins opinbera um tæplega 18%. Spáð er áþekkum vexti
samneyslu og áframhaldandi vexti opinberrar fjárfestingar út spá-
tímabilið þótt hann verði nokkru minni en á þessu ári. Gangi það eftir
verður framlag útgjalda hins opinbera til hagvaxtar jákvætt í ár og út
spátímann en það hefur verið neikvætt frá árinu 2009. Nánar er fjallað
um opinber fjármál í kafla V.
Fjárfesting atvinnuveganna jókst en undirþættir þróuðust með
ólíkum hætti
Fjárfesting atvinnuveganna jókst um 8,6% í fyrra. Fjárfesting í skipum
og flugvélum vó þar þungt á metunum, því að stóriðjutengd fjár-
festing dróst saman um rúman fjórðung frá fyrra ári og almenn
atvinnuvegafjárfesting (þ.e. atvinnuvegafjárfesting utan stóriðju,
skipa og flugvéla) stóð í stað. Eins og í undanförnum spám hafa orðið
nokkrar sviptingar í horfum um stóriðjutengda fjárfestingu. Nú er gert
ráð fyrir að stóriðjutengd fjárfesting dragist saman um tæplega 5½%
í ár, en í febrúar var búist við áþekkum vexti. Búist er við því að stór-
iðjufjárfesting verði 5-10% minni á spátímanum en gert var ráð fyrir
í síðustu spá. Þessar breytingar skýrast einkum af því að áætlað er að
sumar framkvæmdir verði seinna á ferðinni en áður var ráðgert og í
sumum tilvikum eftir að spátímabili lýkur.
Mynd IV-7
Einkaneysla og kaupmáttur
ráðstöfunartekna 2000-20151
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2015.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
Einkaneysla
því skuldir heimila lækkað um rúmlega 244 ma.kr. vegna þessara
þátta frá því að fjármálakreppan skall á eða sem nemur fjórðungi
af áætlaðri einkaneyslu þessa árs eða tæplega 14% af vergri lands-
framleiðslu. Þá er ótalin niðurfelling skulda sem sumar lánastofnanir
réðust í áður en úrræði stjórnvalda voru kynnt og gengislán dæmd
ólögleg.
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2015.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Br. frá fyrra ári (%)
Mynd IV-8
Samneysla og fjárfesting hins opinbera
2010-20151
Samneysla (v. ás)
Fjárfesting hins opinbera (v. ás)
Opinber útgjöld í ráðstöfunaruppgjöri (h. ás)
Framlag til hagvaxtar (prósentur)
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
201520142013201220112010
-5,5
-4,0
-2,5
-1,0
0,5
2,0