Glóðafeykir - 01.12.1970, Blaðsíða 32

32
GLÓÐAFEYKIR
frásögn Sveins Pálssonar. Hún sat yfir móðnr Gísla Konráðssonar,
þá er hún fæddi þennan mjög-ritandi söguþul. Segir Gísli, að þessi
,,ljósa“ sín hafi verið „yfirsetukona" mikil.“ „Sagði hún jafnan fyrir
um börn þau, er hún tók við, hvort langæ yrðu eður eigi, að mælt
var“, bætir hinn fróði söguritari við. Og á öðrum stað segir Gísli,
að hún hafi verið „yfirsetukona með afburðum“, „allvitur". „Sköru-
leg var hún að öllu og vel að sér í hvívetna“, segir hann. Sýna þær
óhrekjanlega, þessar lýsingar Gísla, sem var alinn upp á næstu slóð-
um við Guðrúnu á Steinsstöðum, að hún hefir notið mikils álits í
sveit sinni og héraði. Er ekki ósennilegt, að nærkonustörf hennar
hafi átt þátt í því, að Sveinn Pálsson lagði stund á læknisfræði, þótt
svo sé að sjá, á sjálfs hans frásögn, að frændi hans, Jón Sveinsson.
landlæknir, hafi átt upptökin að því.
A landi voru hefur löngum oltið all-mikið á fæðingarþúfunni, þá
er ungir efnismenn og námgjarnir áttu í hlut. Og það veltur drjúgt
á henni stundum enn. Þó að mörg mæða gnauðaði Sveini Pálssyni
um herðar og vanga, var það lán hans, að hann fæddist í Skagafirði.
Sökum Hólaskóla var Skagafjörður þá það hérað, er vel gefnum
Islendingum var einna menningar- og menntavænlegast að fæðast
og upp alast í. Sama máli hefir gegnt um Arnessýslu syðra. Segjum,
að Páll bóndi, faðir Sveins, hefði ílenzt austur í Vopnafirði, þar sem
hann var um hríð „að vistum", að sögn Gísla Konráðssonar. Ef hann
hefði ekki verið því meiri efnamaður né notið annarrar hjálpar, er
hætt við, að sonur hans, hinn tápmikli og fluggáfaði, hefði farið á
mis við þá skólamenntun, er honum hlotnaðist. Island hefði þá orðið
fjölnýtum og fræknum lækni og miklum menningar- og mennta-
manni fátækara. Andi Sveins Pálssonar hefði þá aldrei eignazt jafn-
fullkomlega og ella hið göfuga „undanfæri", er hann átti í mann-
raunum og mótlæti, að því er Bjarni Thorarensen kveður í hinum
sígildu eftirmælum sínum eftir hann.“