Skírnir - 01.04.1995, Qupperneq 233

SKÍRNIR HIN NÝJA BÓKMENNTASAGA ÍSLENDINGA
227
Höfundurinn kynnir síðan afstöðu Geraldine Barnes án nokkurra at-
hugasemda:
Viðhorf annarra byggja á annars konar skilningi á eðli þeirra bók-
mennta sem þýddar voru. Verk Chrétiens de Troyes hafa verið mikið
rannsökuð á síðustu áratugum og sífellt betur hefur komið í ljós hve
flókin og margþætt þau eru sem bókmenntaverk. Chrétien spinnur
flókinn merkingarvef en úr honum má síðan lesa boðskap sögunnar.
Hann beitir ýmiss konar byggingartækni, en einnig táknum. Gerald-
ine Barnes hefur kannað norrænu þýðingarnar á verkum Chrétiens
með tilliti til þessa. Hún heldur því fram að frávikin sem greina má í
þýðingunum séu meðvituð og kerfisbundin og endurspegli viðleitni
þýðandans til að minnka vægi kristilegs boðskapar og dulspeki í sög-
unni og skapa handa hirðmönnum Hákonar konungs dæmisögu um
rétta riddaralega hegðun. (II, bls. 216-17)
Torfi dregur því næst saman viðhorf Gerds Wolfgang Weber, sem styð-
ur þá kenningu Kalinke að riddarasögurnar hafi eingöngu verið þýddar
lesendum til dægradvalar og er sammála Barnes í því að frávikin frá
frumtextunum séu kerfisbundin, en telur þessar breytingar vera ómeð-
vitaðar:
[Weber] telur að breytingarnar hafi ekki verið meðvitaðar og að
skýringin sé sú að hin táknfræðilega vídd ljóðsagna Chrétiens, sem
tengir þær við goðsagnakerfi lénsveldisins, hafi verið óskiljanleg nor-
rænum lesendum þeirra, þar með töldum þýðendum þeirra, og því
hafi hún ekki komist til skila í þýðingum. Þýðendurnir hafi lagað
riddarasögurnar að þeirri bókmenntahefð sem þegar var til á menn-
ingarsvæði þeirra: fornaldarsögunni. (II, bls. 217)
Torfi H. Tulinius leggur ekki mat á réttmæti einstakra kenninga og lýkur
umfjöllun sinni einfaldlega með svohljóðandi orðum: „Hver svo sem til-
gangur hefur verið með því að þýða riddarasögur voru áhrif þeirra á ís-
lenskar bókmenntir mikil" (II, bls. 217).
Gerð er grein fyrir óleystum vandamálum og vafaatriðum án þess að
höfundarnir leitist við að varpa fram hugsanlegum lausnum eða svörum
sem kynnu að reynast röng. Athugasemd Vésteins Ólasonar í umfjöllun
hans um lausavísur er að mörgu leyti einkennandi fyrir þá leið sem farin
er:
Kalla má sannað að ýmsar vísur í sögum séu ungar og ortar inn í þær,
stundum m.a.s. inn í eftirrit einhverrar sögu. Þess vegna eru sögurnar
sjálfar ekki fullgildar heimildir um aldur. Á hinn bóginn mætti kalla
undarlegt ef flestar vísur í konungasögum væru rétt feðraðar en allar