Skírnir - 01.04.1995, Qupperneq 262

256
FREGNIR AF BÓKUM
SKÍRNIR
Seinasti þáttur þessa fyrsta kafla er um bókmenntir síðmiðalda:
áframhaldandi uppskriftir bókmenntanna á Islandi, fornaldarsögur,
seinni riddarasögur, helgikvæði, rímur og danskvæði. Allt eru þetta
bókmenntagreinar sem nær eingöngu voru bundnar við ísland nema
danskvæði. Það er því ekki nema eðlilegt að mest sé fjallað um þau í
þessum þætti. í lok kaflans er getið um siðskiptin, prentverk á íslandi og
hvernig bókmenntir Norðmanna og Dana urðu eftir það samstíga, bæði
vegna þróunar tungumálanna og af pólitískum orsökum.
I heild er þessi fyrsti kafli bókmenntasögunnar skýr og skilmerki-
legur og áherslur ekki óeðlilegar út frá norsku sjónarmiði.
Hér verður ekki fjallað mikið um aðra kafla þessarar bókar en í
augum leikmanns í norskum bókmenntum sýnist þar yfirleitt vel að
verki staðið. Kaflinn um sameiginlegar dansk-norskar bókmenntir á
tímabilinu 1536-1807 sker sig þó nokkuð úr. Þar liggur meiri áhersla á
tíðaranda og menningarstraumum en í öðrum köflum og er það í sjálfu
sér kostur. Hins vegar færast bókmenntirnar við það of mikið í bak-
grunninn og lesandinn fær heldur brotakennda mynd af skáldskap tíma-
bilsins.
I kafla Sigurd Aa. Aarnes um tímabilið 1807-1864 liggur höfuð-
áherslan á því hvernig sérnorskar bókmenntir vaxa fram og eru Welhaven
og Wergeland þar vitaskuld ansi fyrirferðarmiklir. Kaflanum lýkur svo á
umfjöllun um æskuverk skáldjöfranna Ibsens og Bjornsons.
Þrír seinni kaflar bókarinnar eru heldur lengri en þeir fyrri, þótt þeir
spanni aðeins rúmlega hundrað ára tímabil. Slíkt hlýtur þó að teljast
eðlilegt þar sem þeir fjalla um blómaskeið norskrar bókmenntasögu á
síðari hluta 19. aldar og fyrri hluta þessarar - auk þess sem bókaútgáfa
eykst nú með risaskrefum, blaðaútgáfa blómstrar og nýir fjölmiðlar eins
og útvarp og sjónvarp koma til sögunnar. Þessir kaflar eru afar fróðlegir
um norskar bókmenntir og menningarlíf Norðmanna á þessu mikla
byltingarskeiði sögunnar.
I lok bókar er getið helstu heimilda við hvern kafla á svipaðan hátt
og gert er í hinni nýju íslensku bókmenntasögu. íslenskur lesandi saknar
þar ýmissa verka um fornan skáldskap, t. d. yfirlitsgreina Jóns Helga-
sonar og Sigurðar Nordals um fornbókmenntir í Nordisk kultur og
doktorsritgerðar Vésteins Ólasonar um danskvæði.
Bókin gefur nokkuð rækilegt yfirlit um norska bókmenntasögu og
yfirleitt er gætt jafnvægis milli kafla. Kaflinn um dansk-norskar bók-
menntir sker sig þó nokkuð úr eins og fyrr er getið. Þrír kaflanna eru á
nýnorsku og einn á dönsku og má ef til vill segja að slíkt spegli ástandið í
norskum bókmenntum í tímans rás. (Kannski hefði átt að skrifa fyrsta
kaflann á íslensku!) Bókin ætti að nýtast vel öllum þeim sem áhuga hafa
á norskum bókmenntum.
Kristján Eiríksson