Skírnir - 01.04.1996, Page 37

SKÍRNIR
HVAÐ GERIR ÍSLENDINGA AÐ ÞJÓÐ?
31
þjóðríkið, í þeirri mynd sem við þekkjum það, lifi um aldir,
jafnvel þótt tilraunir Evrópuríkja til að mynda lífvænlegt ríkja-
bandalag hafi gengið álíka vel og tilburðir íslenskra vinstrimanna
til að mynda sameinaðan stjórnmálaflokk. Hér leggst margt á eitt;
samruni þjóðríkja grefur undan völdum og hagsmunum stofnana
og þjóðfélagshópa sem berjast af krafti gegn afsali réttinda sinna.
Þjóðernisvitund er einnig rótgróin í ríkjum Evrópu og bákninu í
Brussel hefur reynst erfitt að skapa nýja evrópska samkennd
meðal þegna þátttökuríkjanna. Hægt og bítandi hafa landamæra-
múrar þó verið brotnir niður og flæði vinnuafls og hugmynda
auðveldað, í þeirri von og trú að aukin samskipti leiði af sér nýja
þjóðernisvitund, Evrópuvitund. Islendingar hafa tekið virkan
þátt í þessari þróun án þess að hafa rætt þær pólitísku forsendur
sem að baki henni liggja, sennilega í þeirri von að geta bæði
haldið og sleppt, þ.e. notið ávaxta samvinnu án þess að vilja fórna
óskoruðu sjálfstæði þjóðríkisins. Sú leið verður örugglega ekki
fær til lengdar, því að í þessum heimi gildir ekki sú regla að menn
fái allt fyrir ekkert.
Grein þessi er aukin og endurbætt gerð fyrirlestrar sem fluttur var I boði Vísinda-
félags Islendinga 28. febrúar og á fundi Sagnfræðingafélags íslands á Akureyri 16.
mars 1996. Fyrirlesturinn var tileinkaður minningu vinar míns og starfsfélaga
Gísla Ágústs Gunnlaugssonar sem lést 3. febrúar sl.