Skírnir - 01.04.1996, Side 60

54
HEIMIR PÁLSSON
SKÍRNIR
ar og virkja hana til aðstoðar með því að skapa hina fyrstu
dverga, fyrstu íbúa jarðarinnar í eiginlegri merkingu orðsins. En
þeir sáu ekki allt fyrir og því fór sem fór.
Bylting sem étur börnin sín
Dvergarnir voru smiðir og réðu smíðanáttúru sem enginn annar
hafði ráðið. Fyrsta ógnvænlega afleiðing þess var fjölgunin. Það
var ófyrirséð að dvergarnir gætu smíðað nýja dverga og með því
fer sköpunin gersamlega úr böndum. Dvergarnir verða þáttur í
óreiðunni, ekki skipan hlutanna.
Hér er freistandi að geta sér þess til að dvergatalið hafi verið
flutt með sérlega sefjandi hætti og þannig hrifið áheyrendur til
skilnings á þeim ósköpum sem voru að gerast. I slíkum flutningi
gæti það einmitt orðið einn af hátindum verksins, fengið
ógnvekjandi hlutverk og orðið líkt og dramatísk tónlist á mikil-
vægum stað í hrollvekjubíómynd.55
En dvergarnir voru í eðli sínu meinlausir og veittu ásum ágæt-
is þjónustu, eins og áður er fram komið. Hvernig á þá að skilja
það sem nokkra ógn þótt þeim fjölgi svolítið? Svarið virðist liggja
í hæfileikum þeirra og yfirburðum á einu sviði.
Þegar lokið er dvergatali Völuspár segir frá því að Oðinn,
Hænir og Lóður fundu Ask og Emblu lítt megandi á landi og
blésu í þau lífi (er. 17—18).56 Þar næst víkur sögu að askinum (er.
19) og skapanornunum þrem við þann „sæ er und þolli stendr"
(20). Síðan kemur að vísunum um Gullveigu:
55 Ég vil gjarna geta þess, þótt ekki sé hér sett fram sem alvarleg tilgáta, að mér
kemur í hug að háttbundinn texti eins og nafnaþulur af ýmsu tagi hafi stund-
um verið fluttur með ámóta taktföstum hætti og popparar okkar tíma rappii
sinn kveðskap. Háttbundnar hreyfingar (dans) tíðkuðust við helgiathafnir og
söngurinn sem stundum er nefndur í því sambandi (t.d. Varðlokkur) hefur
áreiðanlega verið ágætlega taktfastur. - Skemmtileg eru orð málvísindamanns-
ins Davids Crystal um nöfn dverga: „Dverganöfnin í hinni íslensku Eddu frá
13. öld eru líkust málverki úr hljóðum“ (1989:11).
56 Gagnrýni Gro Steinsland á þá túlkun að Askur og Embla séu trjábolir reknir á
sjávarströndu virðist fyllilega réttmæt. Trjábolakenningin fæst aðeins með því
að blanda saman sagnagerðum. Sjá Steinsland 1983:91.