Skírnir - 01.04.1996, Page 75

SKÍRNIR
VITOÐ ÉR ENN - EÐA HVAT?
69
Spjgll spaklig
Gísli Sigurðsson gefur enn aðra skýringu á því hvernig fundum
völvunnar og Óðins bar saman:
völvan rifjar upp fyrri útisetu sína [...]. Óðinn hefur birst völvunni við
útisetuna og spurt hana hvað hún vildi frétta frá honum. Með því að
segja frá því að hún hafi komist í samband við Óðin verður saga völv-
unnar miklu trúverðugri. (1986:17, leturbr. hér)
Samkvæmt þessari skýringu er Óðinn í hlutverki sagnaranda eða
„uppvaknings" sem kemur til völvunnar, einhverju sinni er hún
situr úti (1987:100). Gísli telur ennfremur að Óðinn leiði völvuna
í Hliðskjálf þaðan sem hún sjái „vítt ok um vítt, / of verpld
hveria“. Þetta notar völvan sér til framdráttar er hún flytur Völu-
spá og uppsker þannig þá virðingu sem kvæðið ber með sér er
hún ávarpar „allar [helgar] kindir“ í upphafi máls.
Mér vitanlega hafa aðrir fræðimenn ekki tekið afstöðu til
þessarar túlkunar, en hér verður henni tekið með fyrirvara. I
fyrsta lagi er ekki til þess vitað að útisetur hafi verið aðferð til að
komast í samband við guðina - til þess blótuðu menn. Utisetan
var að líkindum leið til að komast í samband við framliðna. I
öðru lagi er erfitt að fallast á að Óðinn geti verið á sama stigi og
framliðnir, hvað þá heldur að hann greiði völvunni verklaun fyrir
fregn eða sýn sem hann sjálfur færir henni:
Valði henne Herfpðr
hringa ok men,
fé14 spipll spaklig
ok spá ganda,
sá hón vítt ok um vítt,
of verpld hveria. (er. 29)
14 í Konungsbók stendur “fe“ en Jón Helgason umritar í „fé“ sbr. athugasemd
hans við 29. erindi (1971:7n). Bugge ritar hinsvegar „féspjöll spaklig" í útgáfu
sinni (1867:5).