Skírnir - 01.04.1996, Qupperneq 76

70
ÓLÍNA ÞORVARÐARDÓTTIR
SKÍRNIR
Líkt og oft áður skiptir ritháttur einstakra orða hér miklu. í
útgáfu Ólafs Briem er ritháttur Völuspár nokkuð frábrugðinn
Konungsbók. Svo virðist sem ekki sé stuðst við eitt tiltekið hand-
rit heldur er útgáfan „að langmestu leyti byggð á nokkrum undir-
stöðuritum“, eins og Ólafur segir í formála (1968:7), og eru
nokkur „helztu þeirra“ talin upp aftanmáls. Þannig ritar Ólafur
29. erindi Völuspár: „fékk spjöll spakleg / og spá ganda“ (1968:
81). Samkvæmt því „fær“ Óðinn hin spaklegu spjöll (jafnvel sjálfa
Völuspána) að launum fyrir „hringa ok men“ sem hann „velur“
spákonunni. Felur sá ritháttur í sér sama skilning og Sigurður
Nordal leggur í vísuna, en hann segir Óðin hafa komið til völv-
unnar og hún sagt honum þá leyndardóma að hann fékk traust á
spávísi hennar. Fyrir það hafi hann gefið henni góðar gjafir: „En
hún flytur ekki spána í það sinn, heldur löngu síðar" (SN
1952:36).15
Allmargir hafa fallist á þennan skilning enda erfitt að fá botn í
erindið með öðru móti. Hinu er þó ekki að neita, að elstu hand-
ritin hafa ekki ritháttinn „fékk“, heldur „fe“ eða„fé“. Reyndar er
ekki óhugsandi að „fe“ sé í handritinu ritvilla eða stytting á
„fekk“, en úr því verður aldrei skorið með neinni vissu.
Ef menn aðhyllast þá skoðun að Óðinn sé fréttamaður völv-
unnar, er ekki órökrétt að ætla að hún hafi þegið hin spaklegu
spjöll af honurn en ekki öfugt. Hinsvegar er erfitt að fallast á að
aðrar gjafir sem um er getið komi frá anda eða svip Óðins. En um
leið og við útilokum að Óðinn hafi birst völvunni sem „uppvakn-
ingur“ eða sýn, gengur sú skýring ágætlega upp að hann hafi í
eigin persónu fært henni bæði skart og „spipll spaklig", eins og
nú verður nánar vikið að.
Hvífreistið mín?
Völvan segir frá því er hún einu sinni sem oftar „sat úti“ að leita
spásagna. Óðinn (hinn aldni „yggiungr ása“) kemur þá aðvífandi
og truflar hana. Vakin er athygli á því að hann lítur í augu hennar
15 Á svipuðum nótum er Finnur Jónsson sem telur Óðinn hafa hvatt völvuna til
spásagnar er þau hittast við útisetuna, og til að liðka fyrir samstarfsvilja henn-
ar færi hann henni gjafir (1907:331). Sjá einnig Schach (1983:99).