Skírnir - 01.04.1996, Side 107

SKÍRNIR
HVAÐ MERKIR ÞJÓÐTRÚ?
101
veittan beina því sagnamenn voru vinsælir. Hér gat sameinast frá-
sagnargleði og þakklátir hlustendur. Þetta var ein helsta tilbreyt-
ing manna fyrir daga nútíma fjölmiðla og afþreyingarefnis. Varla
leikur vafi á því að ferðanauðsyn manna, gistihúsaleysi og skortur
á skotsilfri hafa með þessum hætti stuðlað að dreifingu sagna um
landið.36
Orsakir alþjóðafrœgðar
Af öllu því sem að framan er sagt virðist ljóst að aldrei hefur
nema tiltölulega lítill hluti Islendinga (ca. 10%) verið sanntrúaður
á drauga, huldufólk eða aðrar dularverur nema ef vera skyldi að
einhverju leyti á 17. öld. Þá vaknar sú spurning hvernig við höf-
um öðlast slíka alþjóðafrægð fyrir furðutrú sem ótal fyrirspurnir
erlendra fjölmiðla eru til vitnis um.
I fyrsta lagi eru tíu af hundraði alls ekki lítið hlutfall af þjóð.
Hjá okkur merkir það 25 þúsund manns. Að auki eru svo allar
þær tugþúsundir sem hvorki vilja játa né neita með öllu hugsan-
legri tilveru einhverra yfirnáttúrlegra fyrirbæra. Fyrir kristilega
innrætta erlenda fjölmiðlamenn er slík afstaða nánast hið sama og
hjátrú, þar sem hvorki draugar né huldufólk eru nefnd í Biblí-
unni.
I öðru lagi hafa furðutrúarmenn ævinlega verið eftirsóttir af
áheyrendum, sagnasöfnurum og rithöfundum og á síðari tímum
af blaðamönnum og öðru fjölmiðlafólki. Dularfull fyrirbæri hafa
jafnan þótt meira spennandi og betra frásagnarefni en hversdags-
legt amstur. Fjölmiðlungar af öllum toga voru og eru enn á hött-
unum eftir furðusögum og sérvisku og hampa þeim sem mest
þeir mega, en eru tómlátir um raunverulegt viðhorf fjöldans. Því
er hlutur dultrúarmanna í umfjöllun fjölmiðla margfalt meiri en
raunverulegur fjöldi þeirra.
I þriðja lagi játa flestir Islendingar því greiðlega ef þeir á ann-
að borð trúa á tilvist álfa, drauga eða annarra vætta og dulmagna.
Hér á landi eru menn fremur stoltir af furðutrú sinni og ófáir
gera sér hana jafnvel upp. Þeir vita nefnilega vel að með því móti
gera þeir sig eftirsóknarverðari í augum fjölmiðla. Þetta er annað
36 Sbr. Lúðvík Kristjánsson. íslenzkir sjávarhœttir II. Rv. 1982, 389, 392, 398.