Skírnir - 01.04.1996, Side 139

SKÍRNIR
HVAÐ ER Á SEYÐI í SAGNFRÆÐINNI?
133
leturbreyting hér). Á sama hátt eignar hann ævisögunni í verkinu
þá aðferð Þórunnar, „að persónugera hið almenna, heimfæra al-
menna drætti aldarfars, þjóðhátta og hugmyndaheims upp á til-
teknar persónur" (248):
Af hinum almennu atriðum tengir hún [Þórunn] allt sem hún framast
getur við höfuðpersónu sína. Það er ekki laust við að manni finnist hún
stundum setja of mikið kjöt á beinin - þá beinagrind sem sjálf höfuðper-
sónan verður sums staðar í verkinu. Sú hætta er fyrir hendi að lesandinn
bili á köflum í þeirri nauðsynlegu trú að Snorri sé höfuðpersóna sögunn-
ar. (248)
En þó að Loftur óski eftir þyngri áherslu á aðalpersónu bókar-
innar, þá viðurkennir hann hina mikla heimildavinnu sem liggur
að baki aldarlýsingunni. „Það verður ekki annað sagt um sögu-
persónu ÞV en að hún líkamnast rækilega í sínum ólíku víddum
fyrir sjónum lesandans“ (250). Yfir þessa viðleitni Þórunnar, að
færa sagnfræðina til fólksins, notar Loftur þó einkennilegt orð:
„vulgarisation - það að miðla almenningi ávöxtum hámenningar“
(247). Hann heldur áfram og útskýrir þetta hugtak nánar:
Við hugtakið franska loðir dálítið neikvæð hugmynd, þ.e. að slíkum
ávöxtum verði ekki dreift meðal lýðsins án þess að þeir spillist eða
óhreinkist; hætt sé við að dýpi hinnar hreinu þekkingar grynnist um leið
og farið sé að ginna óinnvígða út á það. Þórunn deilir ekki þeim skilningi
að eitthvað óhreint eða ófínt sé við þetta athæfi. (247)
Skyldi Loftur vera sammála Þórunni? Hann segir að vísu hvergi
að honum finnist hámenningin spillast af samskiptum við lýðinn,
en það að hann skuli draga fram þetta yfirlætisfulla hugtak segir
sína sögu. Lofti er einnig nærtækt að líkja þessari viðleitni Þór-
unnar við hugsjónir upplýsingarinnar (247),21 sem leiðir einmitt
hugann að þeirri tegund miðlunar sem Frakkar nefndu
vulgarisation, fremur en miðlun á jafnréttisgrundvelli þar sem
fræðimaðurinn ber fulla virðingu fyrir lesanda sínum og telur það
hlutverk sitt að þjóna honum sem best.
21 Loftur hefur áður líkt ritun aðgengilegra sagnfræðirita við hugsjónir upplýs-
ingarmanna (1988).