Skírnir - 01.04.1996, Page 145

SKÍRNIR
HVAÐ ER Á SEYÐI í SAGNFRÆÐINNI?
139
því ósammála Þórunni um að myndræn og innblásin frásögn
megi vel eiga heima í sagnfræðinni sem hjálpartæki til miðlunar.
Séu forsendurnar fyrir gagnrýni Más skoðaðar virðist hún
stjórnast af vísindalegu viðhorfi rannsóknarsagnfræðinnar. I upp-
hafi greinarinnar talar hann um það sem „algengast er og eðlileg-
ast í sagnfræðiritum" (104) og segist geta sýnt fram á að bókin
um Snorra sé vond sagnfræði. En Már mælir hveiti með reglu-
stiku þegar hann ber Snorra d Húsafelli saman við rannsóknar-
sagnfræði; mælieiningin á ekki við. Hann dæmir verk Þórunnar á
röngum forsendum, skoðar ekki hvernig bókin er sem slík, held-
ur hvernig hún ætti að vera. Það veldur hins vegar talsverðum
heilabrotum að Már virðist hallur undir nýrri kenningar í sagn-
fræði. Hann vitnar í helsta postula þeirra, Hayden White, og
virðist stundum viðurkenna grundvallaratriði eins og óhjákvæmi-
lega huglægni.23 Um leið afneitar hann allri notkun skáldskapar í
sagnfræði. Með hliðsjón af kenningum Whites um bókmennta-
legt (jafnvel skáldlegt) eðli allrar sagnfræði er afstaða Más því
heldur gamaldags. Reyndar virðist hann vera tvístígandi í viðhorfi
sínu til sagnfræðinnar, það er engu líkara en hann vilji fylgja nýju
hugmyndunum en sé tjóðraður við þær gömlu.
Tilraun Þórunnar til þess að lífga uppá íslenska sagnfræði og
endurreisa frásögnina hlýtur því misjafnan hljómgrunn meðal
starfsbræðra hennar. Loftur telur að bókin sé fullgild og jafn-
framt skemmtileg sagnfræði en Már neitar því að svo sé. Eg hef
grun um að Már sé fulltrúi fleiri sagnfræðinga en Loftur. Vegna
þeirrar takmörkuðu umræðu sem hefur verið um bók Þórunnar
mætti álykta að þegjandi samkomulag ríkti um að hún væri ekki
traust fræðirit. Þó er hugmyndin að þessari tegund sagnfræði alls
ekki ný hér á landi. Árið 1981 ræddi Helgi Þorláksson í Sögnum
um ágæti slíkrar sagnfræði: „Mér virðist [...] mjög misráðið að
ekki skuli fleiri iðka þá list að tengja persónusögu og þjóðarsögu,
að skoða þjóðarsögu út frá lífshlaupi einstakra manna og setja
slíkt fram í aðgengilegu formi“ (43, leturbreyting hér).
23 Sbr. orð Más: „[...] enda ekki lengur gerðar kröfur til þess að sagnfræðinga
verði hvergi vart í verkum sínum" (1990, 104).