Skírnir - 01.04.1996, Page 152

146
DAISY L. NEIJMANN
SKÍRNIR
íslensk-kanadískrar bókmenntahefðar var að hin íslenska menn-
ingararfleifð réttlætti landnámið í Kanada jafnt fyrir Islendingum
sem Kanadamönnum og stuðlaði þannig að vexti og viðgangi
sjálfstæðrar vestur-íslenskrar menningar sem þó var í sterkum
tengslum við íslenskan menningararf. Þar eð innflytjendunum
fannst þeir forsmáðir í gamla landinu og hunsaðir af hinum ráð-
andi ensk-kanadíska meirihluta í því nýja, bráðvantaði þá goð-
sögn sem gæti orðið sameiningartákn þeirra á nýjum stað.
Islensk-kanadíski rithöfundurinn David Arnason hefur alloft
bent á þátt goðsagna í landnámi og bókmenntasköpun Islendinga
í Kanada. I greininni „Myth of Beginnings" (1994) heldur hann
því fram að fyrir þeim hafi landnámið í Kanada verið endur-
tekning á landnámi Islands. Af þeim sökum hafi söguleg tengsl
við ættjörðina og fortíðina ekki slitnað við búferlaflutningana,
eins og oft var raunin með innflytjendur frá öðrum þjóðlöndum,
heldur hafi þau þvert á móti eflst. Nýtt og gamalt var spyrt saman
þannig að Islendingarnir gátu lagað sig að kanadískum háttum án
þess að fórna menningararfi sínum. Og líkt og á Islandi urðu
bókmenntirnar helsta birtingarform íslensk-kanadískrar menn-
ingar og sjálfsvitundar.
Islensk-kanadíski mannfræðingurinn John Matthiasson hefur
rannsakað menningu íslensku innflytjendanna. I ritum sínum
skýrir hann betur það hlutverk sem hin virku tengsl milli gamla
og nýja heimsins gegndu við mótun íslensk-kanadískra bók-
mennta. Hann hefur skoðað aðlögunarmynstur meðal íslensku
innflytjendanna og sýnast honum þau vera „séríslensk og endur-
spegla grundvallareinkenni íslenskrar menningar allt aftur til vík-
inganna og ritunartíma fornsagnanna" (1979: 195). Honum virðist
Island vera á valdi jarðfræðilegra andstæðna sem hafi mótað þjóð-
ina og menningu hennar. Islensk menning byggist, með öðrum
orðum, á andstæðum eða tvíhyggju. Þetta hafi í för með sér að
fljótlega eftir að nýjung komi fram eða nái fótfestu verði til sam-
bærilegt fyrirbrigði sem sé þó að forminu til andhverfa hins.
Matthiasson getur um margar birtingarmyndir þessarar tví-
hyggjumenningar meðal íslensku innflytjendanna. Hér nægir að
nefna þá áralöngu hildi sem blöðin Lögberg og Heimskringla