Skírnir - 01.04.1996, Qupperneq 172

166
DAISY L. NEIJMANN
SKÍRNIR
í frjálslyndri túlkun á fjölmenningu er mósaikmyndin ennfremur tekin
bókstaflega og mörkuð menningarstefna þar sem einblínt er á hvert
þjóðarbrot sem sérstaka heild og það höndlað sem glæstur forngripur.
Fjölmenningin girðir fyrir samspil einstakra hluta og möguleikann á að
eitthvað alveg nýtt verði til úr samspili þeirra. (11)
Afleiðingin er sú að íslensk-kanadískir höfundar finna fyrir
kröfu um að vera „íslenskir" en verði þeir við henni séu þeir hins
vegar jaðarsettir. í viðtali við David Demchuk (1984) heldur
Kristjana Gunnars því fram að fjölmenningarstefnan drottni eins
og harðstjóri yfir sýn manna á eigin menningu og geri það að
verkum að kanadískir höfundar hafi meðvitaða tilhneigingu til að
kenna sig við þjóðarbrot:
Þau eftirmál sem ritstörfin hafa haft eru sannarlega athyglisverð. Eg lagði
upp með þá hugmynd að ég gæti auðgað enskuna okkar með því að
gæða hana norrænum stílbrigðum. Þegar upp var staðið var engu líkara
en mér hefði verið skákað varlega út á jaðarinn. Það rann upp fyrir mér
að í stað þess að auðga tungumálið hafði ég gefið öðrum tækifæri til að
einbinda mig við „þjóðarbrot" sem ég veit enn ósköp lítið um. Ég held
að þetta sé dæmigerð reynsla. (8)
Ályktanir Kristjönu um fjölmenningarstefnuna segja sína
sögu: þær benda til þess að hugmyndin um Kanada sem mósaik-
mynd taki ekki mið af reynslu eða sýn einstaklings af tilteknu
þjóðarbroti, heldur byggi á fyrirframgefinni hugmynd um hvað
felist í því að teljast til þjóðarbrots og hvernig skuli miðla því.
Það er ekki nóg með að þetta bindi rithöfunda og aðra af sama
þjóðarbroti á klafa, heldur verður tilhneigingin sú að eigna þjóð-
arbroti sérhvert verk sem hefur „framandleg" einkenni. Bæði
verkið og höfundurinn eru dregin í ákveðinn dilk. I þessum
skilningi er tengingin við þjóðarbrot ávísun á jaðarsetningu,
þarna er eitthvað sem er „öðruvísi en við“.20 Hættan er sú að verk
sem kennd eru við þjóðarbrot verði ekki metin á sömu vogarskál-
um og önnur verk, heldur talin listmunir sem séu einkennandi
fyrir heilt þjóðarbrot fremur en að vera sköpunarverk einstak-
lings.
20 Sjá einnig inngang Hutcheons að Other Solitudes (1990: 2, 13).