Skírnir - 01.04.1996, Side 228

222
GARÐAR BALDVINSSON
SKÍRNIR
fyrirfara sér vitandi um björgun. Mitt í þessum hryllilega leik sker hún á
púlsinn. Sá hluti ljóðsins stingur lesandann verulega líktog í ljóði Gyrðis,
en síðan fer Sigfús allt aðra leið og bindur athygli lesandans við það sem
fangar augu konunnar: „kónguló [...] stekkur / kakkalakkarnir [...] koma
/ skríðandi yfir glerbrotin [hún sér] dyrnar [...] og pilluglasið [...] guln-
aða stubba“ (s. 46). I þessari tvísýnu víkur sjálf athöfnin, sjálfsvígið, fyrir
gjörningi skáldskaparins, sýningu aðstæðna, hugsana og frásagnar. Sam-
tímis er dauðastundin afbyggð og gerð iðandi af lífi, fyllt af þeirri með-
vitund um sjálfa sig, umhverfið og augnablikið sem konuna hefur til
þessa skort. Hér er líka afar erfitt að fastsetja í virðingarröð; líf og dauði,
veruleiki og ímyndun, maður og dýr snúast hvert um annað.14
Vensl lífs og dauða geta vel kallast eitt af meginviðfangsefnum Zombí-
Ijóðanna. Ondvert við miðaldahugmyndir um veruleikritið - þarsem
Guð er uppspretta og frjóvgari alls, í raun faðir vor - gefa þau til kynna
að bækur og listir taki beinan þátt í mótun og gjörningi sjálfs og sjálfs-
myndar. Þannig endurheimtir mælandi Zombíljóða tilveru sína með því
að „gramsa / vafra um bækur og plötur / að finna réttlætingu tilgang /
eða eitthvað og verða / aftur til“ (s. 68). I 55. ljóði (sem rætt var um hér
að framan) er ennfremur vakið máls á myndeðli sjálfsverunnar og tækni-
legri framleiðslu hennar: „símhringing“, „speglun í buskanum" og
„framköllun á sálinni“ (s. 73). Hugmyndin um veruleikritið birtist einnig
í því að lífið er í textum Sigfúsar stundum myndhverft sem handrit eða
spóla, og þannig gefið í skyn að til sé forskrift sem lífið fylgir. Við nánari
athugun reynast þó líkindi forskriftar og lífs ævinlega gagnslaus. I An
fjaðra er þannig „spólan / örugglega búin“ og vísast að „það finnist ekk-
ert handrit / þegar þráðurinn er flæktur“ (s. 29), og þótt Zombí skjóti sér
inn í „kokteil þessa verks“ er handritið ímyndun og þeir sem setja það
upp, bæði leikarar og leikstjórar, standa uppi sem „hálfvitar" (Zombí-
Ijóðin, s. 64). Gagnsemi handritanna felst ekki í sannleika þeirra heldur
kannski fyrst og fremst ,í því að þau eru myndhverfing sem orðið hefur
til í margföldu ferli eftiflíkinga og viðbragða svo að engin leið er lengur
til að fastsetja „uppruna og upprunalegar merkingar" (Zombíljóðin, s.
31). Uppsetning þessara „veruleikrita" og ekki síst „misbrestir“ þeirra
færa þau inn á akur missáningarinnar þarsem merkingar dreifast og
spretta hver af annarri.
14 Jafn erfitt er að fastsetja röð eða upphaf í ljóðabálkinum „Minnisgreinar um
kennarann" í Speglabúðinni en einsog titillinn bendir til líður texti bálksins
áfram í miklu flæði sem svipar stundum til vitundarstreymis: „Auðvitað var
þetta ekki svona nema stundum þegar tóm gafst frá því að snúast í verkunum
sem reyndar snerust um lífið sjálft sem snerist svo mest um að verkin hefðu
sinn gang á við árhringina í trjánum og þá gat líka vitið vaxið eftir sínu eðli og
að mestu laust við heiminn sem snerist þar úti sinn ógæfuveg í öfugum kíkin-
um“ (s. 81).