Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Qupperneq 105

MÚLAÞING
103
allt.91 Þetta tilkynnti Rantzau Magnúsi amtmanni vorið 1754 (4. maí) og
var hinn harðorðasti í þeirra garð, svo og Péturs Þorsteinssonar.92
I bréfi til Magnúsar amtmanns frá 17. ágúst 1754 gerðu nefndardóm-
ararnir ýtarlega grein fyrir störfum sínum í málinu eftir að hafa látið í
ljós undrun sína yfir kvörtun Wíums vegna meðferðar þeirra á því.
Lýstu þeir nákvæmlega orsökum þessa langa dráttar á málinu og báru
hann af sér með ýmsum afsökunum, einkanlega því, hversu erfiðlega
hefði gengið að yfirheyra Sigurð Brynjólfsson. Kváðust þó hafa gert
ráðstafanir til þess, að málið væri tekið fyrir á alþingi árið 1752, en það
hafi þó ekki náð fram að ganga, aðallega vegna tregðu Wíums, sem þeir
telja hafa átt aðalþáttinn í að draga málið á langinn, en ekki þá sjálfa.93
Engum getum skal leitt að því, hvort það sé rétt, sem þeir segja um þær
ráðstafanir, sem þeir hafi gert í málinu árið 1752. Þær koma a.m.k.
hvergi fram í opinberum gögnum frá þeim tíma. Ekki er sú skýring
heldur sennileg, að Wíum hafi komið í veg fyrir þær og átti alla sök á
drætti málsins, þar sem hann var einmitt á sama tíma að reka á eftir því
við stjómina. Vafalaust hafa einhverjar aðrar ástæður legið að baki
drættinum, þótt erfitt sé að segja til um, hverjar þær hafi verið. Engu að
síður tók stiftamtmaður þær þó gildar.94
Líklegt er, að ávítur konungs hafi samt orðið til þess að reka á eftir
nefndardómurunum, því að skömmu síðar stefndu þeir sýslumönnunum
Hans Wíum og Pétri Þorsteinssyni, sækjanda málsins, svo og sakbom-
ingunum Jóni og Sunnefu, fyrir rétt að Einarsstöðum í Reykjadal hinn
27. júní 1754, þar sem dæma skyldi í málinu.95 Er hann hafði verið sett-
ur, flutti Pétur sóknina gegn Wíum og krafðist sýknu sakborninganna.
Byggði hann það einkum á eftirfarandi atriðum: 1. Eftirlitslaus gæzla
systkinanna í varðhaldi Wíums á Skriðuklaustri árin 1740 og 1741. 2.
Wíum hefði fyrst yfirheyrt Sunnefu 16 eða 17 vikum, eftir að bamið
fæddist, og þá sennilega talið hana á að lýsa Jón bróður sinn föður þess.
3. Systkinunum hefði ekki verið stefnt til þingsins á Bessastöðum vorið
1742. 4. Þeim hefði ekki verið settur neinn verjandi (talsmaður) fyrir
réttinum. 5. Mjög ófullkomin yfirheyrsla Wíums yfir systkinunum við
sama tækifæri. 6. Wíum hefði tilnefnt Ömólf Magnússon, áður dæmdan
fyrir stórþjófnað, sem meðdómsmann sinn. 7. Wíum hafi falsað nafn
Jóns Jónssonar á Eyvindará undir dóminn til þess að fylla tölu tilskil-
inna meðdómsmanna. 8. Ólöglegur dómsútdráttur héraðsdómsins, sem
Wíum hafi sent til alþingis. 9. Eiður Sigurðar Brynjólfssonar, tekinn 19.
maí 1753. Krafðist hann þess, að héraðsdómur Wíums skyldi í öllum at-
riðum skoðast sem hin mesta “lögleysa og nullitas”. Framburður Sunn-