Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2009, Side 34

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 85. árg. 200930
Síðastliðið sumar, þegar samninganefnd
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
gekk frá kjarasamningum við ríkið,
vantaði rúmlega 600 hjúkrunarfræðinga
til starfa til að hægt væri að sinna
hjúkrunarþjónustu hér á landi á þann
hátt sem stjórnendur í hjúkrun töldu
nauðsynlegt. Þá var meðalstarfshlutfall
hjúkrunarfræðinga komið niður í 75%
og 20% af heildarlaunum þeirra komu
af yfirvinnu. Mikið álag var á hverri vakt
vegna skorts á hjúkrunarfræðingum. Í
kjarasamningunum sl. sumar samdi FÍH
um lækkun yfirvinnustuðulsins, það er
félagið lagði áherslu á að auka vægi
dagvinnulauna í heildarlaunum, á kostnað
yfirvinnulaunanna. Þetta skilaði strax þeim
árangri að allmargir hjúkrunarfræðingar
sáu sér fært og sáu sér hag í því að hækka
starfshlutfall sitt og draga úr yfirvinnu.
Með því má ætla að starfsumhverfi
þeirra hafi batnað og frítími þeirra hafi
verið virtur. Enn fleiri hjúkrunarfræðingar
juku starfshlutfall sitt sl. haust eftir að
bankarnir hrundu og þrengjast fór á
atvinnumarkaði. Nú, níu mánuðum eftir
kjarasamningana, er svo komið að á
fjölmörgum heilbrigðisstofnunum er nánast
fullmannað af hjúkrunarfræðingum.
Hvar er hægt að bera niður í
hagræðingunni?
Krafan um hagræðingu og sparnað í
heilbrigðiskerfinu er sannarlega ekkert
ný þó hún hafi verið mishávær síðustu
árin og áratugina. Minna má á tillögur
Sighvats Björgvinssonar, þáverandi
heilbrigðisráðherra, um miklar breytingar
í heilbrigðiskerfinu sem hann setti fram í
svokallaðri „gulu skýrslu“ í byrjun tíunda
áratugar síðustu aldar. Tillögurnar mættu
mikilli andstöðu þó í raun megi segja
að sú sameining stofnana, sem þar
var boðuð, hafi síðan hægt og rólega
gengið eftir. Sighvatur vildi líka spara
með því að koma á tilvísanakerfi milli
heimilislækna og annarra sérfræðinga.
Sú tillaga mætti mikilli andstöðu á þeim
tíma en athyglivert er að Ögmundur
Jónasson, núverandi heilbrigðisráðherra,
hefur viðrað sambærilegar hugmyndir
í sparnaðarskyni. Þá má minna á að
stjórnendur Landspítala þurftu að
fækka starfsmönnum um sem nam 100
ársverkum um áramótin 2003­2004
vegna ónógra fjárveitinga á fjárlögum
ársins 2004. Ég þori að fullyrða að þær
aðgerðir höfðu verulega neikvæð áhrif
á starfsemi spítalans og starfsumhverfi
þeirra sem þar starfa.
Þeir sem þekkja vel til á heilbrigðis­
stofnunum eru eflaust sammála um að þar
sé búið að hagræða „inn að beini“. Ég tek
Sjúkrahúsið á Akureyri (FSA) sem dæmi
en rekstur þeirrar stofnunar hefur þótt til
fyrirmyndar árum saman. Forstjóri FSA
Tillögur um sparnað í heilbrigðiskerfinu eru ekki nýjar en eru nú
teknar upp aftur vegna bankahrunsins. En hvar á að spara? Flestar
heilbrigðisstofnanir hafa sparað árum saman. Á nú að seilast í vasa
heilbrigðisstarfsmanna? Er hægt að halda áfram að tala um að spara
þannig að sparnaðurinn hafi ekki áhrif á þjónustuna?
HAGRÆÐING Í HEILBRIGÐISKERFINU
var til dæmis gjarnan settur í það verkefni
að vera tilsjónarmaður stofnana sem áttu
í rekstrarerfiðleikum. Á FSA er búið að
sameina legudeildir eins og hægt er, auka
vægi göngudeilda, ganga til samninga
við heilsugæsluna um staðsetningu
heilsugæslulæknis á vakt á sjúkrahúsinu,
yfirvinna hefur algjörlega verið skorin
niður, vaktaskipulagi hjúkrunarfræðinga
verið breytt (til dæmis löngu hætt að
greiða yfirvinnu í lok næturvakta) og
svona mætti áfram telja. Stjórnendur
FSA hafa auk þess reynt að auka
sértekjur stofnunarinnar með samningum
við heilbrigðisstofnanir í nágrenninu og
með samningum við stjórnvöld um fleiri
liðskiptaaðgerðir og augnaðgerðir. Það
er vandséð hvernig stofnun eins og FSA
á að geta skorið meira niður án þess
hreinlega að hætta einhverri starfsemi.
Hið sama má eflaust segja um flestar
aðrar heilbrigðisstofnanir, þar hefur allt
verið skorið af sem hægt er.
Og nú skal seilst í vasa heilbrigðis­
starfsmanna! Víða er nú verið að semja
við þá sem við á um niðurfellingu
viðbótarlauna, svo sem fastrar yfirvinnu
og akstursgreiðslna. Hjúkrunarfræðingar
eru vel flestir eingöngu á taxtalaunum,
aðeins stjórnendur í hjúkrun hafa
haft viðbótarlaun. Tekjur almennra
hjúkrunarfræðinga munu hins vegar víða
lækka vegna breytinga á vaktalínum og
breytingum á legudeildum yfir í fimm
daga deildir eða dagdeildir.
Það er afar mikilvægt á tímum eins og nú
ríkja að hjúkrunarfræðingar séu samtaka
um að verja kjarasamningsbundin laun sín,
hvort heldur um þau er fjallað í miðlægum
samningi eða stofnanasamningum.
Elsa B. Friðfinnsdóttir er formaður
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Elsa B. Friðfinnsdóttir, elsa@hjukrun.is