Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2010, Qupperneq 20

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 86. árg. 201016
Tafla 1. Greining og mat.
Bláæðasár Slagæðasár Sykursýkisár Immúnólógísk sár
Staðsetning Neðri fótleggur, oftast
framanvert og innanvert,
getur verið allan hringinn.
Neðri fótleggur og fótur, á
tám, á malleolus og öðrum
beinaberum stöðum.
Jarkar, tær, iljar. Á fótum eða fótleggjum, oft
á utanverðum fótleggjum.
Útlit Yfirborðssár, óregluleg
lögun, vessandi,
granulerandi, oft fibrinskán.
Exem á fótlegg, brúnleitar
og hvítar skellur í húðinni
kringum sárið.
Vel afmörkuð, djúp
með hvítan eða svartan
sárabotn (drep). Ekki
granulationsvefur.
Djúp, kringlótt, sárabotn oft
rauður eða hvítur, sigg á
köntum, oft sést í bein.
Vel afmörkuð og yfirleitt
minni en bláæðasár. Sárin
eru mjög rauð og jafnvel
fjólublá í köntunum og í
kringum sárið.
Sárasaga Löng: Mánuðir – ár Stutt: 2 Vikur – mánuðir Stutt: Dagar – vikur –
mánuðir
Stutt: Dagar – vikur
Húðskyn Eðlilegt Oft brenglað skyn ef
blóðflæði er mikið skert.
Skert Eðlilegt
Fótapúlsar Til staðar en erfitt að þreifa
ef það er bjúgur.
Veikir eða ekki þreifanlegir Stundum til staðar Til staðar
Bjúgur Já Stundum, ef fótur er látinn
hanga.
Stundum Stundum
Verkir Oft Oft miklir verkir í tám, rist og
hæl. Hvíldarverkir minnka ef
fótur er látinn hanga.
Ekki í tengslum við sárið, oft
áberandi litlir verkir miðað við
dýpt sárs.
Miklir verkir í sjálfu sárinu.
Tafla 2. Meðferð og bakgrunnur fótasára.
Bláæðasár Slagæðasár Sykursýkisár Immúnólógísk sár
Bakgrunnur Æðahnútar, bláæða loku­
leki, djúpur bláæðasegi
Æðakölkun
Sykursýki
Sykursýki Gigt, sýking,
frumubreytingar
Meðferð Þrýstingsumbúðir.
Rök sárameðferð.
Sáraumbúðir með góða
vessadrægni (svampa,
þörunga).
Meðhöndla exem með
sterakremi.
Vernda heila húð með
sinksalva eða filmu.
Vísa til sáramiðstöðvar
eða æðaskurðlæknis ef
ABPI er≤0,8 eða aðrar
vísbendingar eru um skert
blóðflæði.
Vernda gegn áverkum, s.s.
núningi og þrýstingi.
Halda drepi þurru.
Ekki loftþéttar umbúðir.
Vísa á sáramiðstöð til
greiningar.
Aflétta þrýstingi af
sárinu með því að
leiðrétta skóbúnað
(fótaaðgerðafræðingur/
sáramiðstöð).
Fjarlægja sigg á sárköntum
með hníf.
Vessadrægar umbúðir, ekki
loftþéttar umbúðir.
Vísa á sáramiðstöð eða
til sérfræðings í húð­ eða
ónæmislækningum.
Lyfjameðferð með
ónæmisbælandi lyfjum
nauðsynleg.
Meta verki, gefa verkjalyf fyrir
umbúðaskipti.
Rök sárameðferð.
Tíðni skiptinga 1x í viku að jafnaði eða e.
þörfum
2 – 4x í viku eftir þörfum 2 – 4x í viku eftir þörfum Eftir þörfum
Sýklalyf Yfirleitt ekki þörf.
Ef S.aureus eða hemólýtískir
streptókokkar ræktast,
íhuga meðferð með
dicloxacillin, cefalexin eða
clindamycin.
Sýkingarhætta mikil ef drep
er blautt/mjúkt. Blönduð
bakteríuflóra. Gefa breiðvirk
sýklalyf, t.d. Augmentin®.
Mikil sýkingarhætta.
Mælt með því að vísa á
sáramiðstöð. Blönduð
bakteríuflóra. Nota breiðvirk
sýklalyf, t.d. Augmentin®
eða clindamycin og
ciprofloxacin.
Yfirleitt ekki þörf.
Ef S. aureus eða hemólýtískir
streptókokkar ræktast, íhuga
meðferð með dicloxacillin,
cefalexin eða clindamycin.