Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2010, Síða 24

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 86. árg. 201020
þá skoðun heldur er hún einnig algeng
meðal heilbrigðisstarfsfólks. Bæði kynin
fá yfirleitt svipuð einkenni hjarta­ og
heilaáfalla og þekkjum við þau flest.
Konur eru hins vegar líklegri til að fá
ósértæk og almenn einkenni, til dæmis
þreytu, slappleika, kvíða, streitu og
meltingartruflanir. Þetta gerir að verkum
að erfiðara er að átta sig á einkennum
kvenna og það seinkar greiningu og
meðferð sjúkdómsins. Það leiðir síðan
til verri árangurs þegar meðferð er loks
hafin. Yfirleitt koma fram nokkur dæmi á
ári um ungar konur sem fá kransæðastíflu
en eru greindar með fjölda annarra kvilla,
til dæmis bakflæði og gigt, áður en rétta
greiningin fæst. Það er því mikilvægt
að breyta þeim staðalímyndum sem við
höfum um þennan sjúklingahóp.
Bæði kynin hafa einnig sömu áhættuþætti
fyrir hjarta­ og æðasjúkdómum en
Árið 2004 hófst heimsátak á vegum
Bandarísku hjartasamtakanna sem kallast
GoRed fyrir konur. Um langtímaverkefni
er að ræða og bætast fleiri lönd í hópinn
á hverju ári. Ísland hefur verið þátttakandi
í verkefninu frá 2009 og er ætlunin að
gera það að föstum lið hér á landi.
Febrúarmánuður er í huga okkar
skipuleggjenda rauður og kvenlegur
mánuður þar sem hann inniheldur bæði
konudaginn og Valentínusardaginn.
Sá mánuður varð því fyrir valinu
sem átaksmánuður hér á landi og
konudagurinn valinn sem hinn íslenski
GoRed­dagur. Þann dag hvetjum við
konur til að klæðast rauðu, hugsa um
heilsuna og dagskrá GoRed­dagsins er
flutt. Einnig er næla verkefnisins, sem er
rauður kjóll, seld til fjáröflunar.
Markmið átaksins er að fræða konur
um áhættuþætti og einkenni hjarta­ og
æðasjúkdóma og hvernig draga megi
úr líkum á þeim. Jafnmargar konur og
karlar deyja árlega af völdum hjarta­ og
æðasjúkdóma og er dánartíðni vegna
þeirra meðal kvenna meiri en þeirra fimm
sjúkdóma sem á eftir koma samanlagt.
Það hefur lengi verið vitað að þessir
sjúkdómar eru algengasta dánarorsök
karlmanna en lítið hefur verið rýnt í tíðni
meðal kvenna þar til nýlega.
Konur gera sér oft ekki grein fyrir eigin
áhættu þar sem sjúkdómarnir hafa verið
viðurkenndari í gegnum tíðina hjá körlum
sem komnir eru um og yfir miðjan aldur.
Það er ekki bara almenningur sem hefur
hjá konum vega þessir áhættuþættir
yfirleitt þyngra. Til dæmis er kona, sem
reykir, í mun meiri hættu en karlmaður
sem reykir. Margir áhættuþættir
valda heldur ekki einkennum fyrr en
þeir hafa valdið skaða, til dæmis getur
háþrýstingur verið einkennalaus, hátt
kólesteról einkennalaust og fæstir finna
fyrir áhrifum reykinga fyrr en í óefni er
komið. Margar þjóðir hafa tileiknað sér
árlegar læknisskoðanir þar sem fylgst
með þessum áhættuþáttum og tel ég
að Íslendingar þyrftu að taka sér þær
þjóðir til fyrirmyndar. Íslensk fyrirtæki
hafa sum hver tekið upp heilsufarseftirlit
starfsmanna og er vonandi að því
góða starfi verði haldið áfram þrátt fyrir
samdrátt. Mælt er með því að konur
fari í mat og greiningu á áhættuþáttum
um fertugsaldur, fyrr ef hjarta­ og
æðasjúkdómar eru í ættinni eða ef þær
eru með hátt kólesteról. Hjartavernd
býður upp á slíkt mat og er kostnaður við
það oft niðurgreiddur af stéttarfélögum.
En það er ekki bara almenningur
sem þarfnast fræðslu og hvatningar.
Verkefnið miðast einnig við að fræða
heilbrigðisstarfsfólk og þá sem sinna
rannsóknarvinnu. Mikilvægt er að
heilbrigðisstarfsfólk sé meðvitað um
sérstöðu kvenna með tilliti til einkenna
og líðanar, að það veiti öllum óháð
kyni og aldri þá greiningaraðstoð sem
við á. Við erum ekki aðeins að greina
og meðhöndla skjólstæðinga sem leita
til okkar á heilbrigðisstofnanir. Allir
hjúkrunarfræðingar kannast við að til
þeirra leita fjölskyldumeðlimir, vinir og
ÞANKASTRIK
„GO RED“ FYRIR KONUR
Hjarta­ og æðasjúkdómar eru algengasta dánarorsök kvenna á Íslandi líkt
og annars staðar í heiminum. GoRed­átakið miðar að því að fræða konur
um áhættuþætti og einkenni hjarta­ og æðasjúkdóma og hvernig draga
megi úr líkum á sjúkdómunum.
Fríða Björk Skúladóttir er hjúkrunar­
fræðingur á hjartadeild 14­E/G á LSH og
meðlimur í undirbúningshópi GoRed á
Íslandi.
Fríða Björk Skúladóttir, fridabs@landspitali.is