Skólavarðan - 01.12.2012, Blaðsíða 25

25
Skólavarðan 2. tbl. 2012
eða hvort hann er yfirleitt til. Hugsunin virðist vera: Það sem
ég lærði í skóla var nógu gott fyrir mig og það er líka nógu gott
fyrir þig. Börn eiga að margfalda, læra dagsetningar og fylla út
í landakort. Allt sem við höfum lært um það hvernig við lærum
síðan Cameron var lítill strákur er gleymt. Ekki er hlustað á
fræðimenn heldur látið eins og þeir séu ekki til. Hér eru hans
persónulegu fordómar að verki. Nokkrir starfsfélagar mínir í
Cambridge auk manns frá menntamálastofnuninni (Institute
of Education, innsk. keg) unnu að mótun aðalnámskrár í eitt og
hálft ár. Ég fór með einni í hópnum, Mary James, út að borða
í upphafi þessa þróunarstarfs og hún var mjög spennt eins og
gefur að skilja. Afrakstur vinnunnar var mjög góður. En hvað
gerist? Michael Gove menntamálaráðherra segir: „Nei, við
gerum þetta frekar eins og ég vil hafa það.“
Það sem er að gerast í þessum málum er í anda Thatchers og
Reagans. Thatcher hataðist við akademíuna og kaus að fylgja
eigin innsæi. Þess háttar pólitík liggur eins og rauður þráður í
gegnum sögu Englands og ég er hræddur um að svo sé víðar.
Ég hef aldrei séð það eins vel og þegar ég vann að bók með John
Bangs frá stærstu bresku kennarasamtökunum, NUT, og og
Maurice Galton samstarfsmanni mínum í Cambridge. Bókin
heitir Reinventing Schools og byggist á um fjörutíu viðtölum
við lykilfólk í skólaþróun í landinu, svo sem núverandi og
fyrrverandi ráðherra í öllum flokkum, skólaeftirlitsmenn og
marga fleiri. Þetta varð heilt tonn af gögnum en það lá við að
við legðumst í þunglyndi við skriftirnar. Stefnumótun hefur
aldrei verið empírísk. Og hún hefur langoftast verið í blóra við
fræðimennsku og beinlínis á móti fræðimönnum.“
Barist við eintrjáning
Chris Woodhead var skólaeftirlitsmaður og reyndar
yfirumsjónarmaður með enska skólakerfinu, Her Majesty‘s Chief
Inspector of Schools in England, frá 1994-2000. Hann hefur alla
tíð verið mjög umdeildur og umbótafólk í skólastarfi vonaðist til
að hann fengi reisupassann þegar Blair komst til valda en það
gekk ekki eftir. Samskipti Woodheads og stórs hluta skólafólks
endurspegla þann hugmyndafræðilega ágreining sem fjallað var
um hér að ofan á milli akademíu og stjórnmálamanna.
Eftir að Woodhead fór á eftirlaun hefur hann fengist við
ýmislegt og þar á meðal skrifað pistla um menntamál í Daily
Mail. Það var á þeim vettvangi sem John MacBeath rakst á hann
nokkuð óþyrmilega árið 1998. „Ég var í flugvél á leið til London
og fékk Daily Mail í hendurnar, sem er líklega vinsælasta
dagblaðið í Bretlandi, kannski á eftir The Sun! Þegar ég opnaði
blaðið blasti við mynd af mér og undir henni stóð: Einn af
þremur myrkrahöfðingjum í breskri menntun (e. at the Heart
of Darkness in British Education,tilvísun í bók Joseph Conrad
sem heitir „Við innstu myrkur“ í þýð. Sverris Hólmarssonar,
innsk. keg) Hinir myrkrahöfðingjarnir voru Robert Alexander
og Ted Wragg. Ég hringdi í þá við komuna til London og Ted hló
bara að þessu. Robert var hins vegar ævareiður og vildi beint
með greinina inn á borð til ríkisstjórnarinnar, en hún var
umfjöllun um árlegan fyrirlestur Woodheads í hlutverki sínu
sem yfirumsjónarmaður. Fyrirlesturinn hét þetta árið Blóðug
slóð. Í fyrirlestrinum talaði Woodhead um okkur, þessa þrjá
snarklikkuðu menn með sínar geggjuðu hugmyndir. Svo sagði
hann eftirfarandi orð sem lýsa vel hugmyndum um menntun,
sem ekki bara Bretar heldur fólk víða um heim þarf að kljást við:
„Kennarar kenna og börn læra. Það er ekkert flóknara en það.“
Eintrjáninga á borð við Woodhead er víða að finna en vonandi
ekki alltaf jafn valdamikla eins og hann var á sínum tíma.
Hann hafði gríðarleg áhrif en ekki ein einasta fersk hugmynd
vogaði sér inn í höfuðið á honum.“
Valdefling kennara skilar sér til nemenda
Í framhaldi af þessu liggur beinast við að spyrja MacBeath
út í áhrif hugmynda þeirra sem sitja við stjórnvölinn á störf
kennara. John hefur sagt að kennarar búi við þann veruleika
að þurfa að vera góðir í að breiða út hugmyndir annarra.
Þetta valdaleysi, eða valdarán, að þurfa í sífellu að vera
undir hugmyndafræðilegum hæl annarra, dregur verulega
úr möguleikum kennara til að kenna. Þá skortir svigrúm til
athafna. Ég spyr viðmælanda minn hvort hann sjái fyrir sér
einhverja möguleika í stöðunni. Hvernig getum við snúið þessari
þróun við og fært kennurum í hendur aukin áhrif í samræðu,
stefnumótun og framkvæmd?
„Þetta er frekar flókið mál. Allt fram á þennan dag hafa
kennarar verið mjög öflugir í að fljúga undir ratsjána. Það var
alveg sama hvað skólastefnu var fleygt framan í þá, kennurum
tókst einhvern veginn að gera það sem þeir töldu rétt. En snaran
herðist æ meir; skrifræði, stöðluð próf, ítarlegar útfærðar
námskrár og skyldur. Og athafnasvigrúm kennarans dregst
Leiðtogar skólans verða að vera tilbúnir til þess
að stíga eitt skref til hliðar og deila valdi sínu
að vissu marki með kennurunum. Þeir þurfa
að rýma svæði svo kennarar hafi svigrúm til
athafna. Ég get ekki lagt of mikla áherslu á þetta.
viðtal