Félagsbréf - 01.03.1962, Side 34

30
FÉLAGSBRÉF
lætisskáldið af þeirri kynslóð, sem næst fór á undan Hannesi
Hafstein, var Kristján Jónsson, Fjallaskáld. Um margt var hann
merkilegt og gáfað skáld, en það var dapurleg • lífskoðun, hinn
dimmi grafartónn, sem átti greiðastan veg að hjarta fólksins. „Líf-
ið allt er blóðrás og logandi und“ mætti vel vera einkunnarorð
þessa tímabils og það var ekki árennilegt að ætla sér að kveða
niður slíka bölsýnisvofu, sem orðin var jafnföst í sessi. Samt virð-
ist sem hið unga skáld Hannes Hafstein hafi frá öndverðu verið
staðráðinn í því, og það varð upp frá þessu sögulegt hlutverk hans
að gera það.
III
Skylt er að játa, að um sumt voru ytri örlög Hannesi Hafstein
hliðholl til þessara hluta. Ætla má með vissu, að hann hefði aldrei
komizt hjá því að verða skáld, hvernig sem til hefði tekizt fyrir
honum að öðru leyti, en hitt er álitamál, hversu hollt honum hefði
orðið, jafnungum manni með óvenjuörar tilfinningar, að lifa vaxt-
arskeið sitt í mjög þröngu nábýli við örþreytt og úrræðalaust
þjóðfélag. Að minnsta kosti hefði það orðið lífsfögnuði hans og
bjartsýni talsverð þrekraun. Nú var honum þess í stað opin leið
til sýnu glaðara og menningarlegra umhverfis og gat horft þaðan
fram á nokkur áhyggjulítil ár í hópi skáldbræðra og sálufélaga.
Hannes Hafstein er á 19. ári, þegar hann kemur til Kaupmanna-
hafnar og hann hefði ekki getað sótt betur að í annan tíma. Fyrir
tíu árum hafði Georg Brandes tekið að flytja fyrirlestra sína við
Háskólann um meginstrauma í bókmenntum 19. aldar og stofn-
að þar til róttæks endurmats á öllum viðhorfum til lífs og lista,
skáldskapar, trúar, siðfræði og þjóðfélagsmála. Enginn einn mað-
ur á Norðurlöndum hafði áður komið slíku róti á hugi fólks,
kenningar hans skiptu mönnum í öndverðar fylkingar, og með
andlegri djörfung og töfrandi persónuleika kveikti hann hjá hin-
um ungu menntamönnum, sem flykktust um ræðustól hans, meiri
eldmóð en dæmi voru til svo norðarlega á hnettinum. I þessum