Félagsbréf - 01.06.1963, Síða 20

ið er inn hann, er á veggnum til
vinstri, og nokkuð hátt uppi, löng
myndræma, en beint af augum sér
inn í kapelluna. Á veggnum til hægri
við opið inn í kapelluna er enn mynd-
ræma og nær skrúðið yfir um opið
að öðrum göngum, sem liggja út úr
nautasalnum á liægri hönd. Fleiri
göng eru ekki héðan. Ljósmyndin
sýnir skrautsvæðið nær því í æsar. Er
litið inn að kapelluopi. (Mynd 6).
1 grópuninni, sem fylgir samhliða
þróunarleið, er upphafið það, að því
er Breuil telur, að bugðulínur eru
dregnar í leir á bergyfirborði, fyrst
með fingrunum, þá með margtenntu
verkfæri. Á meðal þessara frum-
stæðu upphafsminja birtast mjög
hlutlægnislegar myndir af dýrum, og
eru þær víst alltaf eldri gröfnum
myndum, en þær eru af þeim flokki.
Dæmin finnast í mörgum hellum.
Sums staðar eru gerðar úthvelfdar
myndir af kynfærum og gætu þær tal-
izt til þessa upphafsskeiðs. Síðari
myndir eru dýpri í grópun, eru lág-
varpsættar eða bas-reliefs. Eru slík
verk á nokkrum stöðum.
Það er hefðareinkenni í Aurignac-
Périgord sveip, að séð er frá hlið, þó
alls ekki stranglega, myndin er flöt
eða flesja og hliðlæg, en ýmsum
hliðaratriðum nokkuð vikið til og
snúið að. í grópun eru merkileg dæmi
um, að séð er framan á, beint eða
næstum því. Man ég eftir nokkrum
verkum frá Laussel, en það er ekki
mjög djúpur hellir í Dordogne, sam-
nefndur kastala í grenndinni, og eru
þau þannig í horfi. Það eru lágverp-
ur á nokkuð vænum steinbrotum. Ein
er af karli, hinar af konum. Svo er
og í hefðinni að ljúka ekki við um
of nosturlega, gerir það heildina létt-
ari og myndin fær loftham.
Meginflokkur stakra smámynda á
Aurignac skeiði eru hinar svonefndu
Venuslíkneskjur. Sáum við konurnar
frá Lespugue og Brassempouy (fyrri
hluti greinar minnar). Þá er til stór-
merkilegt andlit frá þessum tíma. Það
er höfuð frá Dolní Véstonice, stöð í
Moravíu í Tékkóslóvakíu. Er það
skorið í fílstönn. Það er 4,7 sm á hæð.
(Mynd 1). Það, sem hér er sýnt, er
afsteypa. Ekki er ljóst, hvort þetta er
karlmannsandlit eða andlit konu. Ekki
er til betri mynd af sálarspegli mann-
ættar þeirrar, er bar uppi Aurignac
menninguna. Dálítið er nú myndin
holótt og sködduð, en hún hefur án
efa gljáð fagurlega. Augu eru gerð og
þau skýr. Andlitið er togið. Ýkir hæð
þess höfuðbúnaðurinn, og hann skerp-
ir í rauninni vangalínur og andlits-
form önnur. Fellur fatið, en þetta er
ef til vill húfa, mjög skemmtilega að
enninu, kannski er þetta hárið, og
þannig um búið. Línur eru hvergi
hvassar og harðar, og styðst andlits-
byggingin ekki við það. Er ort úr
einu efnissafni. Skorið er í bugðum,
hvelft út, leikið við aðalatriðin, eins
og augun. Er augað á vinstri hönd lífi
þrungið, í því er líkt og stjörf sjónátt
en um leið sefamýkt. En allt er þétt fyr-
ir, aðalform höfuðsins ýkt, en þó gætt
hófstillingar í hverju atriði. Augna-
tillitið er líklega það, sem gefur and-
litinu mest gildi. Ljósmynd mín er sótt
í Ijósmyndahefti um forsögualdir eftir
S. Célébonovic, Préhistoire.
16 FÉLAGSBRÉF