Félagsbréf - 01.06.1963, Blaðsíða 39

getur þó orðið tindurinn á umræddri
bókmenntagrein, sbr. Heljarslóðarorr-
ustu sem vafalaust er besta verkið á
sviði riddarasagna. Þessu er ekki til
að dreifa í umræddu verki, Veginum
að brúnni eftir Stefán Jónsson. Höf-
undur ritar skáldsögu sína í einlægni
og alvöru. Honum er síður en svo í
mun að nota formið í skopskyni.
Nú skal það ósagt látið hvort þetta
verk sé of seint fram borið í því formi
sem því er búið, um það er ég ekki
dómbær. En hitt ætti að liggja í aug-
um uppi að ekkert verk er ótímabært
sem varðar okkur og snertir, hvert svo
sem form þess er. Það ætti að vera
mælikvarðinn, en ekki fræðilegir út-
reikningar. Þarna beit kýrin í halann á
sér og er því best að hætta þessum
vangaveltum en snúa sér þess í stað
f.ð ritverkinu eins og það liggur fyrir.
III.
Vegurinn aS brúnni skiptist í þrjár
bækur, sem allar eru gefnar út í einu
bindi og mun það nýlunda að trílógíur
séu þannig gefnar út í fyrsta sinn.
Sagan öll tekur yfir tímabilið
milli heimsstyrjaldanna tveggja,
fyrsta bókin gerist í sveit en síðan
færist sögusviðið til Reykjavíkur. Sag-
an er aldarfarslýsing af breiðustu gerð,
greinir frá kynslóðaskilum og alda-
hvörfum í íslensku þjóðlífi.
Uppistaða sögunnar er þroskasaga
Snorra Péturssonar, bróðir hans Kor-
mákur kemur einnig mjög við sögu og
er mikill örlögvaldur bróður síns;
þarna er greint frá bernsku þeirra
bræðra í friðsælli sveit, síðan sagt frá
þeim er þeir brjóta sér braut til frama
og frægðar í höfuðstaðnum. Kormák-
ur þokast þó mjög bak við tjöldin
er fyrstu bókinni sleppir. Snorri er að-
alpersóna sögunnar, höfundur gerir
grein fyrir sálarlífi hans sem unglings,
uppvexti hans og fyrstu ást í sveitinni,
síðan er sagt frá kvennamálum hans
og pólitík í Reykjavík.
Þarna kemur við sögu urmull af
öðru fólki, lýst er foreldrum þeirra
bræðra og mörgu sveitafólki, síðan er
leitt fram á sjónarsviðið fólk af öllu
tæi í Reykjavík og er það býsna fjöl-
skrúðug fylking áður en lýkur.
Það er best að taka það fram áður
en lengra er haldið að bækurnar þrjár
eru mjög misjafnar að gæðum. Fyrsta
bókin ber af hinum og á fáar sér lík-
ar í íslenskum bókmenntum; í hinum
síðari daprast höfundi flugið þótt
hann haldi öllum þráðum skilmerki-
lega í höndum sér, sagan grynnkar
öll og það er engu líkara en skáldæðin
þverri. Þetta er því átakanlegra sem
fyrsta bókin er snjöll, manni sárna
þessi snöggu umskipti til hins verra.
IV.
f fyrstu bókinni kynnumst við
bræðrunum fyrst fárra ára gömlum.
Snorri er tveimur árum eldri, en stend-
ur þó jafnan í skugga bróður síns
sem virðist honum um flesta hluli
fremri. Snorri dáir hann og öfundar
hann, elskar hann og hatar hann. Líf
hans mótast mjög af þessari leyndu
og ljósu togstreitu, hugsanir hans og
gjörðir miðast við það að ná sér niðri
á Kormáki og þoka sér fram fyrir
hann; þær lýsingar eru mjög sannfær-
andi og snjallar. Þar við bætist að
FÉLAGSBRÉF 35