Félagsbréf - 01.06.1963, Qupperneq 56

„bergir á dýrum veigum", liggur í
sólbaði brúnn um allan skrokkinn og
baðar sig í silfurtærri tjörn, í kossum
hans er „hemjulaus losti.“ En þó að
Stefán Júlíusson fjölyrði svo mjög um
kosti og ágæti þessa starfsbróður síns,
þá tekst honum aldrei að blása í hann
lífsanda. Áli Eyberg rís aldrei upp
af síðum bókarinnar sem sjálfstæð,
lifandi persóna og viðbrögð hans í bók-
inni eru fjarri því að koma heim við
lýsingu á honum. Hann er síngjarn, smá-
smugulegur og leiðinlegur í samræð-
um, hugsun hans þokukennd enda þótt
varið sé mörgum blaðsíðum undir
heilabrot og vangaveltur. Hann skort-
ir alla þá reisn sem slíkur maður ætti
að vera gæddur, ekkert í fari hans er
líklegt að mönnum falli í geð. Les-
andinn trúir ekki á ástir hans og á-
stríðu, því síður þjáningu hans ævi-
langa, hann er í einu orði sagt upp-
loginn.
Svipuðu máli gegnir um ástmeyna
Hildu. Sýnilega þekkir höfundur ekki
þá týpu sem hann hefur ætlað sér að
lýsa, að minnsta kosti tekst honum
ekki að skila henni á blað. Hún er
ekki einu sinni „ýkt tímanna tákn,
skrípamynd af kynslóð sinni“ eins og
Áli Eyberg lýsir henni snemma í bók-
inni. Og þrátt fyrir afar nákvæmar og
tæmandi lýsingar á „typptum brjóst-
um hennar“, hárgreiðslu, öklalagi,
mjaðmabyggingu, og hörundslit og
þrátt fyrir ítarlega skilgreiningu á
þeirri lykt er leggur af kroppi hennar
hverju sinni og þrátt fyrir torráðið
blik í augum hennar, þá öðlast hún
aldrei líf í bókinni. Þess vegna verður
allt hennar ástarhjal marklaust og
ósatt. í upphafi sögunnar er hún látin
tala göslufengið götumál, hún á að
vera ótamin og frökk, síðar í bókinni
lyppast hún niður og verður eins og
vinnukonupísl í aldamótaeldhúsróman
og talar sálfræðilegt bull úr þriðja-
flokks amerískri kvikmynd. „Þú ert
svona hræddur vegna mömmu. Á ég
að borga fyrir hennar svik við þig?“
Og: „Þú vilt ekki bjarga mér frá
þeirri mynd?“ Og: „Ég á enga tíð! og
enga félaga nema þig lengur.“ Og
þannig endalaust.
Það væri ofrausn að tala um stíl
þessarar sögu því hann er ekki til.
Höfundi tékst ekki að skapa andrúms-
loft né vekja blæ. Bókin skírskotar ekki
á neinn hátt til þeirra tíma sem við
lifum á, þótt vikið sé að veiðiþjófnaði
amerískra hermanna í fjallavötnum og
þýzkum húsfreyjum á íslenzum sveita-
bæjum. Og málfar sögunnar er brengl-
að og uppdiktað, samsuða götumáls og
útflattrar forníslenzku svo einkenni-
lega sem það kann að hljóma. Höfund-
ur hefur sýnilega lagt á sig nokkuð
erfiði við að sanka að sér nýyrðum
úr reykvísku sem liann leggur í munn
unga fólksins í bókinni, eldra fólkið
talar í hátíðlegum sveitastíl. En það
er ekki lifað mál, það er tilbúið.
Fyrir tíu árum féll það í minn hlut
að rita umsögn um smásagnasafn
Stefáns Júlíussonar, Vitið þér enn —?
Þar var fjallað á hófsamlegan og nær-
færinn hátt um líf og kjör aðþrengds
fólks á krepputímum í Firðinum. Mér
féllu vel þær sögur og bar á þær lof-
Sögurnar um snjóhús drengjanna og
ónotaða kaðalspottann standa mér enn
fyrir hugskotssjónum. Þarna skrifaði
52 FÉLAGSBRÉF