Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 28

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 28
VIII. Tsjekhov hafði ást á efanum, bar virðingu fyrir honum, talaði jafnvel um það, að efi og óánægja með sjálfan sig væri aðal hvers hæfileika- manns. En efasemdir hans lutu og að listinni sjálfri, að bókmenntunum sem voru hvergi sem í Rússlandi settar á stall og dýrkaðar og reynt að gera úr þeim nýja kirkju og skáldin þá að prestum og spámönnum. Stundum er sem skáldið vilji hrista af þeim alla helgislepju með grófu miskunnarleysi: „IÞeir hafa] troðið sér inn í bókmenntirnar aðeins vegna þess að bókmenntirnar eru í sjálfu sér víður vettvangur fyrir smjaður, auðveldar aukatekjur og leti" (XI, 218). Meira fer þó fyrir því að Tsjekhov efist um að listir og bókmenntir eigi þau svör við spurningum manna sem margir Rússar vildu til þeirra sækja. Hann segir í bréfi til Súvoríns 1888: Mér finnst að ekki sé það verk rithöfundar að leysa úr spurningum eins og hvað guð sé eða bölsýnin o.s.frv. Það eitt kemur í hlut hans að lýsa því hver, hvernig og við hvaða aðstæður talaði eða hugsaði um guð eða bölsýnina. Listamaður á ekki að vera dómari yfir persónum sínum og því sem þær segja, heldur hlutlaust vitni einungis. Ég hefi hlerað ruglingslegt og niðurstöðulaust samtal tveggja Rússa um bölsýni og ég hlýt að koma því til skila rétt eins og ég heyrði það, en kviðdómarar munu svo fella sinn dóm yfir þeim, það er að segja lesendur. Mitt mál er það eitt að vera nógu gáfaður til að greina á milli þess sem skiptir máli og markleysishjals, kunna að varpa Ijósi á persónur og tala þeirra tungu. Shjeglov-Leontév leggur mér til lasts að ég hafi lokið sögu með setningunni: „Ekkert fær maður skilið í heimi hér." Hann telur að rithöfundurinn sem sálkönnuður verði að komast til botns í öllu. En ég er ekki sammála honum. Þeim sem skrifa, einkum skáldum, er mál að viðurkenna að maður kemst ekki til botns í neinu í heimi hér, rétt eins og þeir viðurkenndu fyrir margt löngu Sókrates og Voltaire. Fjöldinn heldur að hann skilji allt og viti, og því heimskari sem hann er því víðari sýnist sjóndeildarhringur hans. En ef höfundur, sem fjöldinn trúir, þorir að lýsa því yfir að hann skilji ekkert af því sem hann sér, þá er það út af fyrir sig mikil þekking og stórt skref framávið á sviði hugsunarinnar (XI, 232). Þessi fúslega viðurkenning á því að möguleikum rithöfunda eru tak- B I A R T U R O G F R Ú E M I L í A 26
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist
https://timarit.is/publication/1206

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.