Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Page 38

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Page 38
ÁRNIBERGMANN Sögur Tsjekhovs Nú um stundir eru það einkum leikrit Tsjekhovs sem halda nafni hans á lofti. En það voru smásögur hans sem fyrst gáfu honum nafn. Tsjekhov hóf ritferil sinn þegar hann var nýbyrjaður í læknisfræði og leit framan af á gamansögur sem hann ruddi frá sér í allskonar blöð, einkum grínblöð, sem hverja aðra aukagetu í lífinu. Afköstin voru mik- il, kannski allt að því hundrað sögur og örsögur á einu ári. Kannski voru þetta ekki einu sinni sögur sem því nafni mega nefnast, heldur ærslafullar skopstælingar á tilteknum hugsunarhætti eða orðræðu eins og nú er sagt. Gott dæmi um þetta er stuttur þáttur sem heitir Lífið er dásamlegt og ber undirtitilinn „Handa þeim sem reyna að farga sér". Textinn er ekki annað en nokkur gamansöm tilbrigði við þemað: Lífið er hábölvað en það gæti verið verra. Þeim lýkur á svofelldri ráðlegg- ingu: „Ef konan þín heldur fram hjá þér skaltu fagna því að hún er barasta að svíkja þig en ekki ættjörðina." Sagan „Freistarinn", sem fyrst fer í lítilli syrpu sagna eftir Tsjekhov hér á eftir, er af þessari ætt. Sagan er svosem ekki neitt: Nokkrir menn sitja og bíða eftir því að dómari skili séráliti í máli, einn þeirra fer að tala um mat með sannri ástríðu og ljóðrænum tilþrifum og smitar við- stadda af skelfilegri matarfýsn. Hér er brugðið á ærslaleik með matar- gleðina rússnesku, sem er reyndar algengt viðfangsefni í gamanmálum. Um leið er örlítill broddur í öllu saman, svo lítill að hann sést varla en þarna er hann samt: Matargleðin mikla með tilheyrandi helgisiðum og tilhlakkelsi er hláleg andstæða við allt sem heita má andleg reisn. Þessi saga minnir á annað: Hvernig þemu sem byrja í skrýtlu fá á sig allt ann- an og dapurlegri blæ í seinni sögum Tsjekhovs. Hve oft eiga persónur í sögum hans sem æskja „einhvers skírra, einhvers blárra" ekki eftir að sveia sinni samtíð og samborgurum fyrir þá lágkúru að kunna ekki B J A R T U R O G F R U E M I L I A 36

x

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist
https://timarit.is/publication/1206

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.