Frón - 01.03.1945, Qupperneq 10

8
Jón Helgason
neina J>jóÖ aSra sem reyni aö halda uppi sjálfstæðu menningarlífi
með bókmenntum, vísindum og samfelldu skólakerfi, allt upp í
háskóla. Okkur væri eflaust hollt og gagnlegt ef við hefðum aðra
þjóð álíka stóra með svipaðri viðleitni að jafna okkur við, og
gæti orðið lærdómsríkt á báða bóga; en því er ekki að heilsa.
Ég þykist vita að ekki muni okkur láö fyrst um sinn þó að við
séum heldur athafnalitlir um síðara liðinn sem eg nefndi, og væri
þó menntalífi þjóðarinnar ómetanlegur styrkur að eiga einhverja
starfandi kunnáttumenn sem ættu aðalsjóndeildarhring sinn utan
hins íslenzka sviðs. Aftur á móti tjáir ekki annaS en að íslenzkir
menntamenn haldi afdráttarlaust og miskunnarlaust fram þeim
kröfum að ekkert verSi tilsparað aS láta þá starfsemi sem ég
gat um í fyrra lið þrífast og blómgast. Ef það merki verður ekki
reist hátt eða verði það nokkuru sinni látið niSur falla, erum
viS ekki í tölu fullgildra þjóSa.
l5aS vill nú svo vel til um okkur, fremur en marga aSra, aS
Jjessar fræSigreinir eru ekki aðeins okkur sjálfum mikilvægar,
heldur stundum viS J)ær einnig öSrum |)jóðum í vil. íslenzkt
fornmál og íslenzkar fornbókmenntir skipar hvorttveggja svo
veglegan og einstæSan sess, aS rannsóknum J)essara viSfangsefna
er gaumur gefinn víSs vegar innan J)ess mikla svæSis J)ar sem
germanskar tungur ganga. Og mér er sagt að náttúra íslands sé
í sumum atriðum svo merkileg að aukinn skilningur hennar varSi
miklu íleiri lönd en ísland eitt. íslenzk vísindastörf eru ekki
eingöngu sérmál okkar, heldur jafnframt ómissandi liSur í
alþjóðlegri starfsemi, og J)aS J>ví fremur sem viS finnum glöggt
meS sjálfum okkur aS margt í J)essum fræðum er engum betur
treystandi til aS skilja rétt en okkur sjálfum. En auövitaS er
jafnsjálfsagt fyrir J)vi, að viS sinnum líka J)eim viSfangsefnum
okkar sem aörar J)jóSir láta sig litlu skipta, en geta verið merkileg
fyrir okkur eina. Hitt væri vitaskuld dæmalaus fásinna, sem J)ó
hefur stundum heyrzt ympraS á, að viS eigum aö eftirláta öSrum
J)ær rannsóknir sem helzt séu líkur til aS menn vilji annast í
útlöndum, en beina sjálfir öllum kröftum að J)ví sem aðrir láti
sig engu skipta. Því verSur ekki neitaS aS meS J)ví móti mundum
viS aS nokkuru leyti kasta kjarnanum en hirða hismiS.
Eins og hvert mannsbarn veit, er langmestur hluti menningar-
arfs okkar frá liðnum öldum einskorðaður við tungu og bók-
menntir, og sú virSing sem viS getum gert okkur vonir um aS
verSa helzt aSnjótandi meSal annarra ])jóða hlýtur framar öllu