Frón - 01.03.1945, Qupperneq 28

Fávitar á Islandi og framfæri peirra
Eftir Kristján Porvarösson.
(Erindi flutt ú fundi Félags íslenzkra stúdenta í Kaupmannahöfn
16. febr. 1945).
ávitaháttur (oligofrenia á læknamáli) cr sjúkdómur eöa mein,
-L sem lýsir sér í gáfnaskorti eða gáfnatregðu. Mein þetta er
meðfætt eða áunnið á fyrstu árum ævinnar. Fávitar ná litlum
eða engum andlegum þroska.
Fávitum er venjulega skipt í þrjá flokka, og fer skipting þessi
eftir gáfna- og þroskastigi þeirra. Fávitar á lægsta gáfnastigi (eða
þroskastigi) nefnast örvitar (idíótar), á miðstigi hálfvitar (im-
besílir) og á hæsta gáfnastigi vanvitar.
Andlegur þroski og gáfur fávitanna er mældur með gáfna-
prófum. Skarpar markalínur milli flokkanna eru aðeins í orði
en ekki á borði. Gáfnaprófin ein eru góð hjálp, en þó ekki
alltaf örugg til að greina flokkana. 1 vafasömum tilfellum er því
Verkefni íslenzkra fræöa (niÖuriag).
Sögufélags, Fornleifafélags, Fræðafélags ...) og sjóða (Sáttmála-
sjóðs, Menningarsjóðs...). Mikill hluti þeirrar starfsemi sem
talað hefur verið um er þess eðlis að tilkalli til ríkisfjár virðist
eigi unnt að hafna með rökum, enda yrði ísland þá einsdæmi
meðal menningarlanda.
Fað má vera að einhverjum vaxi í augum þær kröfur sem
hér hefur verið reynt að rökstyðja. Þeim verður ekki fullnægt
nema með auknum mannafla, þær heimta nýjar stöður og nýjar
stofnanir, en ég sé ekki nema um tvennt að velja: annaðhvort
að verja nauðsynlegu fé til sjálfsögðustu menningarþarfa eða
heita minni menn, bæði frammi fyrir sjálfum okkur og öðrum.
Og auðvitað er þcss líka að gæta að kröfurnar verða miklar að
vöxtum þegar þær eru settar fram allar í einu lagi. í raun og veru
hef ég talað um verk sem ætti að vinna jöfnum fetum á margra
ára bili, og það sem mestu máli skiptir er að hafizt verði handa
og byrjað. Og annað sem ekki er síður nauðsynlegt er að verkin
verði þegar í upphafi falin mönnum sem hafi áhuga og vit og
kunnáttu, j)ví að ella er verr farið en heima setið. Pað er vita
gagnslaust að sá ])istlum í þeirri von að uppskeran verði vínber.