Frón - 01.03.1945, Page 29

Fávitar á Islandi og framfæri þeirra
27
gripið til annara ráða, sem að haldi geta komiS og öruggari
reynast til flokkaskipunar. Flokkarnir eru þessir:
Gáfnastig Gáfnaaldur
(intellígenskvótíent) í mesta lagi
örvitar............ 0—35 5—6 ár
Hálfvitar.......... 36—55 9 »
Vanvitar........... 56—75 12 »
Betur gefnir en vanvitar, en ver gefnir en fólk er flest, eru
þeir sem í daglegu tali nefnast heimskir eSa treggáfaSir menn
(»tossar«, á dönsku Sinker); mætti nefna þá til samræmis viS
orSin hér aS ofan »tregvita«.
Tregvitarnir eru ekki fávitar; gáfnastig þeirra er 76—90.
Gáfnastig þessi eru miðuS viS meSalgáfur, sem mældar eru í
gáfnastigunum 90—100.
örvitar eru auSþekktir á látbragSi og útliti, og sjást þess
merki þegar í staS eSa laust eftir fæSingu; þeir geta ekkert
numiS, hvorki til munns né handa, ekki læra þeir aS tala, en
öskra og skrækja sem dýr, læra lítt aS ganga og eru óþrifnir.
Örvitar verSa því aS njóta umönnunnar og hjúkrunar sem ómálga
börn. Peir þarfnast alltaf hælisvistar.
Hálfvitar þroskast seint og lítt andlega, læra seint aS ganga
og tala, geta ekki lært neitt til munns, en sumir litiS eitt til
handa. Hálfvitar þarfnast oftast vistar á fávitahælum. Á gelgju-
skeiSi eru ]jeir oft óstýrilátir og erfiSir í umgengni, og ættu þeir
þá ávallt aS hafa hælisvist.
Vanvitar geta numiS dálítið í barnaskólum, en þó ekki fylgzt
meS; sumir geta lært aS lesa, skrifa og lítiS eitt aS reikna, einnig
geta þeir lært einfalda og óbrotna vinnu, bæSi innan húss og
utan. Á gelgjuskeiði eru vanvitar erfiðir og illir viSfangs; þá
koma oft í ljós skapgerSarbrestir og óþjált skaplyndi; ósjaldan
gerast þeir sekir um lögbrot og glæpi, rán og innbrot, þjófnaS,
nauSganir og stundum manndráp. Glæpir þessir eru hlutfallslega
miklu algengari hjá vanvitum en öSru fólki. ÁríSandi er því, aS
vanvitar á gelgjuskeiði séu sendir á fávitahæli.
Orsakir fávitaháttar eru margar og margvíslegar. Fávitaháttur
er bæSi áunninn og arfgengur, en arfgengi er þó langalgengast;
er taliS aS hjá 3A hlutum fávita sé um arfgengi aS ræSa.
ArfgengiS er oftast óbeint (resessíft), stundum beint (dómin-